Упрощенная HTML-версия
20
Атомның немесе элементтің салыстармалы атомдық
массасын
А
r
нуклондардың (ядролық бөлшектер – протондар
мен нейтрондардың) салыстырмалы атомдық массасының
жалпы қосындысын (Σ) біле отырып, анықтауға болады:
А
r
= Σ А
r
(р
+
) + Σ А
r
(n°),
мұндағы А
r
(р
+
) = 1,0073 м.а.б.; А
r
(n°) = 1,0087 м.а.б.
Заттың салыстырмалы молекулалық массасы
(М
r
)
–
берілген молекула көміртегі атомының
12
С
1
/
12
бөлігінен
қаншалықты ауыр екенін көрсететін шама.
М
r
= m (молекула)/ m(а.м.б.) = m (молекула) / 1,66·10‾
27
кг
Молекуланың атомдардан тұратындығын ескерсек, онда
М
r
молекуланы құрайтын атомдардың салыстырмалы массасының
(
А
r
) жалпы қосындысына тең:
М
r
= Σ(А
r
)
.
Мысалы:
М
r
(H
2
SО
4
)= 2А
r
(H) + А
r
(S) + 4А
r
(O)= 2·1+32+4·16=98
А
r
–
химиялық элементтің,
ал
М
r
– заттың негізгі
сипаттамаларының бірі, екі шама да өлшемсіз.
Химиялық теңдеу бойынша өнімнің шығымын есептеу
барысында заттың массасы емес, оның
мөлшері
жиі
қолданылады.
Зат мөлшері (
)
–
берілген заттың құрылымдық бірлігінің
белгілі бір санын сипаттайды
. Зат мөлшері бірлігі ретінде 1
моль қабылданған.
Бір
моль
–
С
12
көміртегінің 12 грамындағы (0,012 кг)
атомдар санына тең құрылымдық бірліктер болатын заттың
мөлшері.
Бір моль заттың құрылымдық бірліктер санын
Авогадро
тұрақтысы
сипаттайды:
N
A
= 6,02
10
23
моль
‾
1
N
A
= m / m
C
= 12 / 1,993
10‾
23
= 6,02
10
23
Моль
–
заттың агрегаттық күйіне тәуелсіз,
6,02
10
23
құрылымдық бірлігі бар зат мөлшері.
Мысалы:
а) 1 моль Fe – темір атомдардан тұратындықтан, бұл
6,02
10
23
Fe атомдарын құрайды;
б) 1 моль Н
2
О – су молекулалардан тұратындықтан, бұл
судың Н
2
О 6,02
10
23
молекуласын құрайды;