Тағам өнімдерінің қауіпсіздігі: оқу құралы / Б. Т. Тнымбаева, А. Б. Тоқтамысова.

1. АДАМЗАГ ҚОГАМЫНЫҢ ТАМАҚТАНУЫ ЖӘНЕ ТАҒАМ ҚАУІПСІЗДІГІ Адамзат қоғамының алдында тұрған негізгі мәселелердің ішінен қазіргі уақытта басқаларға қарағанда ен күрделі болып табылатын бірнеше түйінді мәселелерді бөліп алуға болады: - жер шары тұрғындарын тағам онімдерімен қамтамасыз ету; - энергиямен қамтамасыз ету; - шикізатпен, сонымен бірге ауыз сумен қамтамасыз ету; - қоршаған ортаны қорғау, планета гұрындарының экологиялық және радиациялық қауіпсіздігі, қарқынды өндірістік әрекетгердің зиянды салдарып азайту және адамзатты сол зиянды әркекеггердің салдарынан қорғау. Осылардың ішіндегі ең маңызды және күрделі мәселе жер шар тұрғындарын тағам өнімдсрімен қамтамасыз ету болып габылады. Қоршаған ортаның маңызды себепшарттарының бірі бола тұрып, тамақтану адамның ағзасына дүниеге келгеннен бастап өмірінің соңғы күндеріне дейін эсер етеді. Тағам затгектерінің ингредиенттері адам атзасына тағаммен бірге келіп, метаболизм барысында күрделіі биохимиялық айналу нәтижесінде жасушаның құрылымдық элементтеріне айналу арқылы біздің ағзамызды пластикалық материалмен, қуатпен қамтамасыз етеді, қажетгі физиологиялық және ақыл-ес жұмысына қабілеттілікті арттырып, адамның белсенділігін, өмірінің ұзақтығын, денсаулығы мен көбеюге қабілетін қамтамасыз етеді, Міне, сондықтан тамақтану күйі үлт денсаулығын анықтайтын маңызды себеп шарт болып табылады. Тағам өнімдері адам ағзасын тек қажетті қоректік затгек пен қуатпен қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар профилактикалық және емдік эсері болуы тиіс. Салауатты тамақтану саласындағы мемлкетгік саясатқа медициналық ғылым талаптарына сэйкес, хальіктың экономикалық жағдайын, эдіт- ғұрпын, дәстүрлерін есепке алғандағы оның рационалды салауатгы тамақтануына сүранысын қамтамасыз ететін шаралар кешені жатады. Соңғы жылдары халқының денсаулығы күрт нашарлағаны байқалады, яғни орташа өмір ұзақтығы төмендеуде (ер кісілерде 58 жас, эйел кісілерде 73 жас, орта есеппен 65,5 жас — бұл көрсеткіш көптеген дамыған елдерге қарағанда анағұрлым темен); жалпы халыктың аурушаңдық көреткіші көбейіп барады. 5