Роберт Л. Хиллиард Телевизия, радио және жаңа медиаға мәтін жазу.

1-ТАРАУ 20 Жарнама берушілер тұтынушының жасы, жынысы, әлеуметтік және эконо- микалық табы, білімі, ұлты мен діні секілді демографиканың басты сипаттарын ысырып қойып, олардың нақты қандай өнім мен сервисті қалайтынын анықтай- ды. Оларға көрерменмен тыңдарманның психографикасы қажет. Демографикаға қарағанда психографиканы індете зерттейді, сондай-ақ тұтынушының өмір сал- тын, құндылықтарын, мінез-құлқын тіпті жеке басын тап басып тануға тырыса- ды. Психографика жарнама берушіге өнімді сатып алатын әлеуетті тұтынушыны көрсетумен тоқтамайды және сол өнімге деген көзқарасын, оған қалай қарайты- нын біліп береді. Сатып алушының өнімге немесе сервиске деген көзқарасы мен көңілкілтін табу –жарнама бағытыннақтылаудыжеңілдетеді. Зерттеушілерауди- торияны елеп-екшеудің бұдан да терең деңгейін әзірледі. Геодемографика – гео- графия мен демографиканы біріктіреді, яғни нақты бір өңірді индексіне сәйкес зерттеп, үй-жайларының сұрқына қарап және басқа да демосына (демографи- касына) сай әлеуетті тұтынушыларды іріктей түседі. Аудиторияны зерттеуде не- гізгі демографика тәсілінің қауқары жетпесе, когорталық талдау (cohort analysis) деп аталатын әдіс бар. Бұл дегеніңіз – адамдар шоғырына қозғау салып, бір ме- зетте бірдей ойлауына, бірдей сезінуіне бағытталған ортақ байланысты табу. Мә- селен, маркетингтік науқандар: 1946–1964 жылдардағы бейби-бумерлерге (Baby Boomers); 1965–1976 жылдардағы X ұрпаққа (Generation X); 1977–1995 жылдар- дағы Y ұрпаққа (Generation Y) және интернет буыны деп аталатын Z ұрпаққа (Generation Z) бағышталғаны сияқты нақты бір толқынды көздейді. Қысқасы, жарнама берушілер өз шоуын қанша адам көргенін ғана білгісі кел- мейді (арналар мен радиолар сандарға көп көңіл бөледі, себебі рейтинг эфирге қойылатын жарнаманың бағасын белгілейді), одан бөлек аудитория ішінен жар- намадан көрген өнімді алатын ықтимал тұтынушыны анықтап, шоуды бастан- аяқ көшіріп, сол турасында блог жазуды дұрыс көреді. Себебі кері байланысы бар интернетте аудиторияны тереңірек және кеңірек зерттеу мүмкіндігі бар. Cіз қарайтын әрбір сайтты Cookie файлы қадағалайды. Кез келген қаралған нәрсенің мазмұнына байланысты талғамыңызды біледі және көрген жарнамаңызға талдау жасайды, сонымен қатар қызықтыратын өнім мен сервис арқылы сіз туралы ақпарат жинайды. Керек десеңіз, қаржылық және ме- дициналық мәліметтеріңіз жіті қадағалануда әрі керек еткеннің қолында болуы мүмкін. Қаржылық, медициналық ұйымдар мен компаниялар интернеттің ірі жарнама берушілері саналады. Жеке өмірге қол сұғу емес пе? Әрине, дәл соның өзі. Федералды сауда комиссиясы (FTC) 2000 жылдардың басында өздігінен рет- телуге шақырды. Десе де медициналық жазбаңыз, дәрі-дәрмек рецептілері, қар- жылық ақпарат және басқа да мәліметтер ашық кітапта тұр. ЭЛЕКТРОНДЫ МЕДИА Осы күнге дейін, негізінен, телевизия және радио медиасын қарастырдық. ТV- ге арнап түсірілген фильмдер жайлы не білдік? Арна жайынан қандай хабары- мыз бар? Ақылы кабельді арнаға дайындалған сценарий мен жергілікті кабельді арнаға жазылған сценарийдің арасында қандай айырмашылық бар? Спутник арқылы таралатын материалды жазуға басқаша тәсіл қажет пе? Интернет үшін түрлендіріп жазу керек пе? Электронды масс медианың сауытын құрайтын басқа жүйелерді Гертруд Штайнша айтсақ: «Жазу дегенің – жазылғанды жазу», – де- сек қателеспейтін шығармыз. Көрерменіне қарай демографика құбылуы мүм- кін. Эфирге жарамды материалды «ересектерге» арналған ақылы арнадағы ха-