Жилисбаева, Р.О. Текстиль және жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарындағы қауіпсіздік және еңбекті қорғау

Өндірістегі химиялық зиянды әсерлерді екі топқа бөледі: уландырғыш, тітіркендіргіш, аллергиялық эсер беретін жэне жыныс клеткаларына кері эсер беретін. Бүл топқа неше түрлі булармен газдар кіреді: бензол жэне толуол буы, көмірқышкыл газы, күкірт ангидриті, азот қышқылы, қорғасын аэрозольдары жэне улы шаңдар. Сонымен қатар химиялық қышқылдар ол адамның тері қабатын күйдіріп жібереді Өндірістегі биологиялық зиянды эсерлер - микроорганизмдер (бактериялармен вирустар) мен макроорганизмдер (жануарлармен өсімдіктер) бұлар адам ағзасында түрлі аурулар туғызады. Өндірістің психофизиологиялық зиянды тобын екі топқа боледі: физикалық күш түсу және жүйкелік күш түсу. Физикалық күш түсу - түрлері сандық, динамикалық жэне гиподинамикалық деп бөлінеді. Жүйкелік күш түсу - ақыл - ойды шаршатады, сезімдік (шаршау, жалықтыру) яғни жұмысгың бір сарындылығынан туындайды. Жүмыстың үнемі бітпей жалғаса беруІ, биіктегі жұмыстар, жұмыстың ыңғайсыз позада ұзақ уақыт түра беруге міндеттеуі ішкі мүшелерге зиянын тигізеді және тірек - сүйек мүшесін өзгеріске ұшыратады. Қауіпті жэне зиянды әсерлер бір - бірімен тығыз байланыста болады. Өндірістегі зиянды эсерлер: жүмыс бөлмесінің шектен тыс дымқыл болуы, тоқтан бөлінген шавдардың көп мөлшерде болуы, мұндай жағдайда адамды тоқ соғуы мүмкін (қауіпті фактор). Егер жұмысшы мұндай жерде ұзақ уақыт істей берсе, ауру тауып жұмысқа жарамсыз болып қалуы мүмкін, сонымен бірге бала тудыру мүмкіндігінен айрылуы да абзал. Өндірістің микроклиматтық температурасы, дымқылдық, ауа алмасудың нашарлауы соның әсерінен ішкі мүіпелердің өзгеріске ұшырауы, адамның үнемі өзін нашар сезіне беруімен анықталады. Өндірістегі жылу сәулелерінің өтуі адам ағзасына түрлі әсерін тигізеді. Соның бірі - инфрақызыл сәулелер. Одан адамның температурасы көтеріліп кетіп, жүректің соғуы жиілеп, зат алмасуға эсер етіп артериялық қысым көтеріледі және көзге тікелей эсер етіп керу мүшесін нашарлатады. Сондай-ақ жоғары температураныңца адам ағзасына әсері күшті, ол аяқ - қол қантамырларымен бет терісіне, зат алмасуға кері эсерін тигізеді. Төменгі температурада ішкі мүшелерге кері эсері болады, егер адам онда ұзақ уақыт бола берсе ауруға ұшырайды. Зиянды заттар адам ағзасына тыныс алу мүшелері жэне ішек - қарын, тері қабаты арқылы енеді. Ең жиі кездесетіні газ, бу түріндегі әсерлер (95%) арқылы улану. Зиянды әсерлерге қарсы іс - шаралар жұмысіпылардың жұмыс орнында ұзақ уақыттан болмауын, ауа алмастырғыш және 74