Жилисбаева, Р.О. Текстиль және жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарындағы қауіпсіздік және еңбекті қорғау

Электр құрылғылар қалыпты жұмыс істеген жағдайда және электр қауіпсіздігінің қажетті ережелері мен нормалары сақталған жағдайда адамның электр тоғымен зақымдануы мүмкін емес. Алайда адам электр құрылғылардың тоқ жүретін бөліктерімен немесе металл жабдықтармен жанасқан жағдайда мүндай қауіп пайда бола алады. Өндірістік жағдайларда адамның электр тоғынан зақымдану мүмкіндігі мына жағдайларда пайда болады: - электрмен қуатгандырғыштың немесе үйлестіру желісінің оқшаулағышында ақаудың бар болуы; - қызмет көрсетуші қызметкерлердің электр қауігісіздігі ережелері мен нұсқауларын бүзуы, сондай-ақ электріпі (электр онеркәсібі кызметкері) емес мамандық жұмысшыларының қауіпсіз жұмыс істеу әдістері бойынша жете нұсқау берілмеуі; - белгіленген оқшаулау нормаларының бұзылуы. Жарақаттардың басым бөлігі электр тоғының адамның денесі арқылы жері-е отуінің нәтижесі болып табылады. Өндірісте жүмыс істейтін адамдар жермен тікелей немесе шамалары әр түрлі кедергілер арқылы жанасады (өндірістің сипаты мен қоршаған ортаға қарай). Сондықтан тізбектің жалпы кедергісін есептеу кезінде адамның өзінің, аяқ-киімінің және еденнің кедергісін ескеру қажет. Осыған байланысты әдетте сызықтық немесе фазалық кернеудің 30% дейінгі бөлігін құрайтын адамды жарақаттайтын кернеу де азаяды (жарақаттайтын кернеу адамныц дснесіндегі кернеудің төмендеуіне тсң болады). Адам үшін ең қауіптісі электр желісінің бір уақытта екі фазасымен жанасу болып табылады. Алайда бірқатар жағдайларда бір фазамен жанасу да аса қауіпгі болуы мүмкін. Кез-келген бір-бірінен оқшауланған өткізгінітер жүйссінің ауыспалы тоқты жүргізетін белгілі - бір сыйымдылығы болады. Кернеу қаншалықты жогары және желінің үзақтығы қаншалықты ұзақ болса, сыймдылықтық тоқтар соншалықты жоғары болады. Сыйымдылықтық тоқтардың бар болуы және шамасы адам желіге бір фазамен қосылған жағдайдагы зақымдану сипатын анықтайтын маңызды факторлар болып табылады. Сонымен қагар трансформатор нейтралі оқпіауланған немесе жерге бітсу қосылган электрмен жабдықтау жүйесінде адамның желіге қосылу сәтіндегі қалпының да маңызы зор. А. Трансформаторыныц нейтралі оқіиауланган электрмен жабдықтау жүйесі. Адамның электр тоғы тізбегіне қосылуының үш жағдайын қарастырайық. 1- ші жагдай - екі фазаның бірінде тоқ жсрге тұйықталмаган жағдайдағы адамның желіге бір фазалы қосылуы. Адам бір фазалы жолмен жиі қосылады. Өндірістік жағдайларда олар кез - келген цехта электр шамдарын ауыстырған кезде, тасымалданатын электр сайманды қолданған кезде және баска да жағдайларда пайда болуы мүмкін. 201