Жилисбаева, Р.О. Текстиль және жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарындағы қауіпсіздік және еңбекті қорғау

Жұмыс берушінің шешімімен келіспеген жағдайда жәбірленген қызметкер немесе өзге де мүдделі тұлға бұл шешімді сот тәртібімен шағымдау құқығына ие. 4.2. Өндірістегі кәсиби аурулар мен бақыгсыз жағдайлардан әлеумсттік сақтандыру міндегтері Қазақстан Республикасының еңбекті қорғау туралы заң шығаратын жүйедегі ең негізгі заңдық актілердің біреуі «еңбек міндеттерін (қызметтерін) орындау кезіндегі қызметкердің денсаулығына және өміріне келтірілген зиян үшін жұмыс берушінің жауапкершілігін азаматтық құқықпен сақтандыру туралы» 2005 жылғы 7 ақпандағы № 30-Ш заң болып табылады. Кәсіптік аурудан және өндірісте орын алған бақытсыз жағдайлардан міндетті әлеуметтік сақтандырудың құқықтық, экономикалық, ұйымдық негіздері занды құрайды. Еңбек келісім шарт бойынша міндегтерді орындау кезінде қызметкердің денсаулығына және өміріне келтірілген зиянды өгеу реті анықталады және ол ҚР заңымен қарастырылады. Әлеуметтік сақтандырудың турі оз макуатымен зкузеге асады: Қауіпсіздендірілген түрді әлеуметгік қорғауын және кәсіби тәуекелділіктің төмендеуіне субъектінің экономикалық құштарлығын сақтандьіруды қамтамассыздандыру; Еңбек келісім шарт бойынша еңбек міндетгерін орындау кезінде сақтандырылған денсаулығьша және өміріне келтірілген зиянды төлеу және басқада заңдық түрде қарастырылған жағдайда сақтандыруға қамтамассыздандырудың барлық қажетті түрін беру және басқада көмектер көрсету. Кәсіптік аурудың және өндірістік травматизмнің қысқаруы бойынша алдын ала өлшемдерді қамтамассыздандыру. Сәйкесті Заңдарда, Қазақстан Республикасының заңында қарастырылған зиянды өтеудегі азаматгың қандайда бір сақтандыру құқыгьша шек қоюды қарастырмайды, ол өз бөлімінде заңда бекітілген ережеге сәйкес анықталатын берілген сақтаидыру түрі бойынша қамтамасыздандыруды жүзеге асырады. Адамды сақтандырудың белгіленген түрі бойынша кәсіптік аурумен немесе өндірісте бақытсыз жағдайдың нәтижесінде сақтандырылған жарақат алушы төлеулер мен етемнің барлық гүрін алуға тиісті. Сақтандырылған қызметкердің әлеуметтік сақтандыру міндеттеріне сәйкес қамтамассыздандырылу құқығына сақтандыру жағдайы болған күннен бастап ие болады. Егер азамат азаматтық құқықгық келісім шарт бойынша, сақтандыру жарналардың жүмыс берушінің төлеу міндеті алдын ала қаралмаған шартга еңбек жүмыстарын орындаса, онда қызметкерге жоғалған табысын өтеуде, еңбек ақы төлеу бөлімінде зиян келтірулер пайда болады. 117