Кемали, Е.С. Қазақстан Республикасының сот және құқық қорғау органдары

Бәсекелестік болу үшін: - бір-бірімен бәсекеге түсетін екі тараптың (айыптау тара- бы және қорғау тарабы); - тараптардың белгілі бір құқықтары мен міндеттерінің теңдігі, яғни оларды теңдей жағдайға қоятын мән-жайлар; - бәсекелестік шартын тараптардың сақтауын бақылайтын және ақтық шешім қабылдайтын төреші (мысалы, сот) бо- луы тиіс. Comma іс қараудың жариялыгы принципі барлық соттарда және барлық инстанцияларда ісгің ашық қаралуын қамтамасыз етеді. Бұл принцип, сонымен қатар, «әркім сотта өз сөзін тыңдауға қүқылы» деген конституциялық қағиданы бекітеді. Жариялылық процеске катысушылардың істің барлық материалдарына, оның жедел-іздестіру іс-шаралары барысында алынғандарға қол жет- кізугс болатындығыи, процестің басқа қатысушыларынан түскен шағымдармен тараптардың танысуын, кез келген сатыдағы сотта істің қашан және қай жерде қаралатындығын білуді, соттардың занды күшіне енген үкімдері мен қаулыларының бірыңғай база- сын күру және оларға еркін қол жеткізуді, сот актілерінің орын- далғаны туралы ақпараттарды алуға болатындығын көздейді. Сот талқысының жариялылығын ол мемлекеттік қүпияларды қорғау мүдделеріне қайшы келгенде ғана шектеуге жол беріледі. Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істер бойынша, жыныстық және басқа қылмыстар туралы істер бойынша, егер соттың дәлелді қаулысы болса, сот талқысын жабық жүргізуге болады. Мүндай жағдайдағы максат - сот процесіне қатысушы- лар өмірінің интимдік жағын ашпау және де іскс қатысушылар- дың, сондай-ақ олардың отбасы мүшелері мен жақын туыстары- ның қауіпсіздігіне қатер төндірмеу. Сот талқысының жариялылығын ол мемлекеттік құпияларды қорғау мұдделеріне қайшы келгенде ғана шектеуге жол беріледі. Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істер бойынша, жыныстық және басқа қылмыстар туралы істер бойынша, егер соттың дәлелді қаулысы болса, сот талқысын жабык жүргізуге бо ­ лады. Мүндай жағдайдағы мақсат - сот процесіне қатысушылар өмірінің интимдік жағын ашпау және де іске қатысушылардың, сондай-ақ олардың отбасы мүшелері мен жақын туыстарының қауіпсіздігіне қатер төндірмсу. Жабық сот отырысында, со- 53