Кемали, Е.С. Қазақстан Республикасының сот және құқық қорғау органдары

3. Істер және қоргау тараптарынъщ, сондай-ақ дэлелдеме- лерді зерттеуге белсенді қатысу қүқығы берілген процестің баска да қатысушыларының міндетті қатысуымен сот отырыстары ны- саныда қаралады. Бұл ретте сот қорғау немесе айыптау жағына шықпайды. Ол сот отырысы қаралған дәлелдемелерді зерттеуге және бағалауға әрі заңның талаптарына сай келетін шешім шы- ғаруға тиіс; 4. Соттың үкімдері, қаулылары, үйгарьшдары жэне шешім- дері олар заңды күшіне енген сәттен бастап заң күшіне ие бо- лады, сондықтан да республиканың барлық аумағындағы барлық мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды адамдар- дың және азаматтардың орындауы үшін міндетті болып табыла- ды. Заңды күіпіне енген сот актісін орындаудан жалтару заңна- мада белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады. Сот актілерін тек жоғары тұрған соттар және тек іс жүргізу заңнамасында белгілен- ген тәртіппен өзгертуі немесе күшін жоюы мүмкін. 5. Сот төрелігі Конституцияда, сот жүйесі туралы Конс- титуциялық заңда және баска да нормативтік құқықтық актілерде бекітілген идеяларды басшылықка алатын, сот төрелігін және өз- ге де өкілеттіктерді жүзеге асыру кезінде сот қызметін ұйымдас- тыру мен тәртібінің мәнін және мазмүнын айқындайтын негізгі ережелерден тұрады. Қазақстан Республикасы Конституциясының 75-бабында жә- не «Қазақстан Республикасы сот жүйесі мен судьялардың мәр- тебесі туралы» 2000 жылғы 25 желтоқсандағы Конституциялық Заңның 1-бабында аталғандай, Қазақстан Республикасында сот төрелігін тек сот жүзеге асырады. Сот төрелігіне нақты адамды қылмыс жасауға кінәлі деп тану және оған жазалау, не заңда бел- гіленген эсер ету шарасын тағайындауда, сондай-ақ заңсыз жэне негізсіз жауапкершілікке тартылғандарды ақтау кезінде шешуші сөз оған тиесілі. Сонымен сот төрелігі - адам мен азаматтың, мемлекеттік жэне мемлекеттік емес ұйымдардың, лауазымды адамдардың аса маңызды қүқыктары мен заңды жүзеге асыруға тікелей қатысы бар қүқық қорғау қызметінің функциясы. Оның міндеттеріне бас ­ ка да қүқық қорғау функцияларын да орындау бағындырылған. Мысалы, кылмыстық іс бойынша сот төрелігі, егер осы іс алдын ала қүзыретті органдар жан-жақты жэне толық тергемесе, егер 42