Кемали, Е.С. Қазақстан Республикасының сот және құқық қорғау органдары

тындық Одақтың басты принципі - «нотариус функциясының жариялылығы және оның қызметінде кәсіпкерлік сипаттың бол- мауы». Латындық нотариат елдерінде Тәуелсіз нотариус - құжат- тарды нотариалдық куәлендіруді мемлекет атынан орындауға, сондықтан даусыз әділсоттың және жария биліктің өкілі болуға уәкілеттігі бар адам. Кеңес заманында нотариат туралы Ережені тек 1921 жылы ға- на енгізу туралы Декрет пен Нотариалдық Столдарды тарату Дек ­ реты шықты, ал 1923 жылы «Мемлекеттік нотариат туралы» Ере- же енгізіліп, «Нотариалдық конторларды тарату туралы» Декрет күшін жойды. Қазак КСР Үкіметінің 20 сәуір 1940 жылғы «Нота- риалдық конторлар торабын бекіту туралы» қаулысымен нотари- алдық органдар тізбесі 120 қалалық және аудандық мемлекеттік нотариалдық Контор шамасында анықталды. 1974 жылы 13 тамызда «Мемлекеттік нотариат туралы» Ка ­ зак КСР заңы қабылданды, оның Одак қүрамындағы республика- ның өзіндік ерекшелігі бар алғашқы нормативтік актісі болды. Ол қолданыста болған кезеңде Қазақстанның барлық аймақтарында нотариалдық органдар біржола қалыптасты, бұл сала маман-заң- герлермен қамтамасыз етілді, оның жұмысына мемлекеттік бақы- лау жүргізілді. Ал нотариаттың қазіргі моделінің қалыптасуы 90-жылдардан басталады, біздің елде кұқыктың базалық салалары бойынша ко- дификацияланған актілер қабылданды. Қазіргі «Нотариат тура ­ лы» заң күшіне енгенге дейін отандық нотариустар нарықтық мазмүндағы жаңа құжаттарды Қазақ КСР заңдарының, Одақтың және одақтас республикалардың Азаматтық зандары негізінің ба- засында ресімдей бастады. Жаңа қоғамдық жағдайларға байла- нысты қазақстандық нотариатта соңғы жылдары елеулі өзгеріс- тер болып, үлттық зандарымыздың халықаралық стандарттарға қарай бет бүру процесі жүруде. 1997 жылы 14 шілдеде қабылдаған №155 «Нотариат туралы» заң республиканың жаңа нотариалдық жүйесін қалыптастырды. Жеке нотариустың статусы кұқықгар мен фактілерді куәланды- руға жәнс аталған заңмен қарастырылған баска міндеттерді жүзе- ге асыруға бағытталған жариялық қүқықтың әрекеттерін жасауға өкілеттілігі бар ерекше заң мамандығы ретінде анықталды. Бұл нотариат тарихыйдағы маңызды кезең болды, ол нотариаттардың екі типінің (мемлекеттік және жеке) қатар болуын мойындады. 218