Кемали, Е.С. Қазақстан Республикасының сот және құқық қорғау органдары

барлық күқықтарды адал пайдалануға, сондай-ақ заңның талап- тарын орындауға міндетті. Мемлекеттік сот орындаушыларының қызметін ұйымдастыру- шылық және материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады. Қазақстанда жеке сот орындаушысы институты да енгізіл- ген болатын. Жеке сот орындаушысы лауазымына жиырма бес жасқа толған, жоғары заңгерлік білімі бар, жеке сот орындаушы- сында кемінде бір жыл мерзімде үздіксіз тағылымдамадан өт- кен, біліктілік емтиханын тапсырған, атқарушылық қүжаттарды орындау жөніндегі қызметпен айналысу қүқығына лицензия ал- ған (бүдан әрі - сот орындаушысының лицензиясы), осы Занда белгіленген тәртіппен жеке сот орындаушысы лауазымының бос орнына орналасуға конкурстан өткен Қазақстан Республикасы- ның азаматы тағайындалады. Атқарушы іс жүргізудің тағы бір органы - сот приставы. Ол - мемлекеттік қызметте тұратын және өзіне заңмен жүктелген міндеттерді орындайтын лауазымды адам. Кемінде жиырма бір жасқа толған, орта білімі бар, өзінің іскерлік және жеке касиет- тері бойынша, сондай-ақ денсаулық жағдайы бойынша өзіне жүк- телген міндеттерді орындауға кабілетті және арнаулы текссруден өткен, Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатын адам сот приставы болып тағайындала алады. Сот приставтарының қүқықтық жайы, олардың міндеті мен жүмысын ұйымдастыру Қазақстан Республикасының «Сот прис- тавтары туралы» заңында аныкталған. Сот приставтарының міндеттеріне мыналар жатады: 1) сот отырысы кезінде, сондай-ақ сот орындаушылары ат- қарушылык іс-әрекеттер жасаған кезде залда коғамдық тәртіпті сақтау; 2) бас бостандығынан айыруға байланысты емес жазалар- дың орындалуын бақылау; 3) іс жүргізу әрекеттерін орындауда сотқа жәрдемдесу; 4) сот үйлерін күзетуді камтамасыз ету, судьяларды және про- цестің басқа да қатысушыларын күзету, сондай-ақ атқару- шылық іс-әрекеттерін жасау кезінде сот орындаушылары мен осы іс-әрекеттерге қатысатын түлғаларды күзету; 5) соттардың және басқа органдардың орындаушылық құ- 99