Криминалистика

Үлгілер — бұл зерттелінетін объектілердің қылмыс оқиғасы- на қатыстылығын көрсететін объектілер. Жәбірленушінің не- месе сезіктінің қолы қойылған күжатқа қатысты сараптамаға олардың еркін және эксперименталды үлгілері коса берілуі тиіс. Қан дактарын идентификациялау үшін жәбірленуші мен сезіктінің қан үлгілері алынуы керек. Белгі туралы түсініктің теориялык және тәжірибелік мағы- насына токтала кетейік. Белгі үғымының теориялык мағынасы объектілерді зерттеу әдістемесін өндеп жетілдіруге және жеке сәйкестендірілетін объектілер шеңберін кеңейтуге мүмкіндік беретін теориялык мәнінен көрініс табады. Тәжірибелік маңызы барлык иденти- фикациялауға жататын сараптамалық объектілердің көлемін идентификацияланатын сараптама шеңберінен, яғни ықтимал- ды сараптамалық корытынды түрлерінін мүмкін емес формала- рын қысқартудан тұрады. Идентификациялық белгі дегеніміз не? Кез келген объектінің өзіндік касиеттері бар. Объектінің касиеті оның сапасын көрсетеді. Объектілердің мәндік рөлін қасиеттер атқарады. Ал белгі объект қасиеттерінің сыртқы көрініс табу рөлін атқарады. Объектіні белгілері арқылы танып білеміз. Белгі түсінігімен таным кызметін байланыстырады. Белгі — қасиеттің көрініс табуы. Кез келген материалды объект көптеген қасиеттерге ие болады. Ал әр касиет көптеген белгілер арқылы сипатталады. Белгі қасиеттерден бөлініп қарастырыл- майды. Объектінің мәнін аныктау үшін оның белгілер жиын- тығы айкындалуы керек. Белгілер жиынтығыи белгілердін ме- ханикалык бірлестігі ғана емес, белгілі белгілер жүйесі ретінде түсіну кажет. Осы белгілер жүйесі арқылы объектіні өзінс ұқсас көпшілік ортадан бөліп карастыруға мүмкіндік бсреді, ал көпшіліктен жеке объектіні бөліп ала аламыз. Белгі түсінігі идентификация- лық белгі түсінігінен кеңірек. Идентификациялық белгілерге объектінің мәнді белгілері жатқызылады. Белгілер келесі талаптарға сай болуы керек: • олар өз бетінше және тәуелсіз болуы тиіс; • белгінің идентификациялық мәні және кездесу жиілігі бо ­ луы қажет; ' • жоғары дәрежелі түрактылыктың болуы тиіс. 34