Криминалистика

басынан бастап қайта жүргізуді талап етеді. Эр гәжірибенің корытындысы тұжырымдалып, жазбаша түрде және суретке түсіру аркылы бекітіліп отырады. Әр түрлі тергеу эксперимента өткізудің өзінше тактикалык ерекшеліктері бар. Сонымен қатар осылардың бәріне тән жал- пы тактикалык нүскау, ұсыныстар да бар. Атап айтсақ: 1) тәжірибе өткізуге тым көп адам катыстырмау керек, себебі артық адамдар бір-біріне бөгет жасап, эксперименттің нәтижелі өтуіне кедергі келтіреді; тергеу эксперименті сол тексерілетін оқиға болған жағдайға үксас жағдайда өткізілуі тиіс. Ол үшін: а) эксперимент тексерілетін окиға болған уақытта, сондай көріну, естілу жағдайында өткізілуі кажет; ә) эксперимент егер мүмкіншілік болса сол оқиға болған жерде өткізілуі тиіс, ал егер бұл жердін көрінісі және баска жағдайлары өзгеріп кеткен болса, оны бұрынғы қалпына келтіру жүмыстары жүргізілуі керек; 2) тәжірибе бірнеше рет кайталанып жүргізілуі кажет. Егер тергеу эксперимент! үстінде эр тәжірибе бірнеше рет қайталан- дырылып жүргізілсе, оның барысын, қорытындысын дұрыс анықтап, түсінуге болады. Қайталау кезінде тәжірибе күрделі және қарапайым түрде өзгертіліп отырылады. Кайталап өткізу дегсніміз тек бір тәжірибені бірнеше рет қайталау деп түсінуіміз керек. Егер бір тергеу эксперимента өткізгенде екі, үш, не одан да көп тәжірибе өткізілуі көзделсе, онда әр тәжірибе бірнеше рет кайталануы керек. Тәжірибені қайталап өткізу деген түсінікті - эксперимент кайта өткізу деген түсініктен ажырата білу керек. Егер экспе ­ римент дүрыс жүргізілмеген немесе іс жүргізу зандылығына қайшы жағдайда ол қайта жүргізіледі. Муны да тергеу әрекетінің кайта еткізілуі деп түсіну керек. Ал, тәжірибенің кайталануы - ол бір тергеу әрекетінің шеңберінде оның кейбір элементінің кайталануы. Тәжірибелер бірнеше кезеңгс бөлініп өткізілуі тиіс және бірнеше бөлімге бөлініп, әр бөлім жеке-жеке талданып, қабылдануы керек. Бүл тәжірибені толык көруге мүмкіншілік береді. §4. Тергеу экспериментінің барысы және оның корытындысы» бекіту, нәтижелерін тексеріп, багалау Тергеу экспериментінің барысы мен корытындысы, ең ал- дымен, хаттамалар арқылы көрсегіледі. Хаттаманың баяндау бөлігінде тәжірибені кімнің қашан, кандай мақсатта, калай 271