Криминалистика

солдан оңға қаралып, бірте-бірге бөлменің ортасына, мәйіт жат- қан жерге келіп, мәйітгі қараумен тергеу әрекеті аяқталады. Қараудың мұндай түрі оқиға болған жердін шегі (шекарасы) нақты белгілі болған жағдайда қолданылады. Егер де оқиғаның шегі қай жермен шектелетіні белгісіз жағдайда, айталық мәйіт аіпық аланда жатыр, қарау ортадан басталып, спираль тәрізді бағытпен жүріп, окига болған жердің, тек аймактарын карау- мен аяқталады. Мұндай кезектілікпен қарауды оқиға болғап жерді эксцентрлік әдісі бойынша карау дейді. Кейде оқиға бол ­ тан жердіңтүйінді тұсы белгісіз, тек бір оқиға болған кеңістікті (аланды) толық қарауға тура келеді. Егер осындай ситуациялық жағдай туындаса, каралатын кеңістіктің басынан бастап, бір шетінен екінші шетіне дейін көлденең және алға бір бағытта жүріп, кеңістік толык сыпырыла сүзіліп каралады. Айтылған- дарды тұжырымдайтын болсақ, оқиға болған жердегі объекті- лерді қарау кезегінің үш түрі бар: концентрлік — окиға болған жердің шетінен ортасына карай шоғырланып карау; эксцентрлік - ортасынан шетіне қарай карау, фронтальды — толыксүзіп карау. Осы айтылған қарау кезегінің қай түрін қолдану керек екендігі қараудың алғашқы кезеңінде шешіледі. Бұл кезенде тергеуші жәнс қарауға қатынасып жүрген баска да лауазымды адамдар еш объектіні орнынан қозғамайды, оларды сол түрған күйінде қарап, тексеру керек. Окиға болған жер бағдарлау және жалпы шолу әдістерімен фотосуретке түсіріледі. Оқиға болған жерді қараудың бірінші кезеңінде, атап айтқанда, қарайтын жерді жалпы шолып бағдарлау үстінде статикалық тәсіл қолданыла- ды, былайша айтқанда, объектілер қозғалмай өз орнында кара ­ лады. Жалпы шолып карау үстінде оқиға болтан жерде пайда бо- луы ешкандай негізсіз жат, бөгде іздер және кылмыстың болу механизміне қайшы келетін жатдайларды байқап аңгаруга бо- лады, Мұны криминалистикада негативті жагдайлар деп атай- ды. Айталық, кылмыстың белгілі бір жагдайда, я белгілі бір әдіспен жасалтанда міндетті түрде пайда болатын іздердің (зат- тардың) болмауы, не керісінше жалпы жагдайга жат, осы жерге бөгде іздердін (заттардың) оқита болтан жерде болуы. Мысалы, окига болтан жерде жатқан мәйіттің денесінде пышак жарасы бар, бірақ мәйіттің астында (оның жанында) кан өте аз. Асы- лып тұртан мәйіттің колы таза, ал асылуга пайдаланылган жіп к^ра майга былганган. Егер жәбірленуші өзі асылтан болса, асы- 256