Криминалистика

бас жағы иілген, тұйык ілмек-ракеткалы, параллельді және қара- ма-қарсы деп бөлінеді. Ілмек тәріздес өрнек шынашаққа бағыт- талған (ульнарлы) және бас бармаққа бағытталған (радиалды) болып келеді. Ілмектің ашык бөлігі шынашакқа қарай бағыт- талса ульнарлы, ал бас бармакка қарай бағытгалса радиалды деп аталады. Шеңберлі өрнекте — өрнектін орталық оң және сол жақ бөлігінде дельта болып, арасында концентрлік шеңбер, сопак- ша, спираль, дөцгеленіп келген (егіз-қос сызықтар) ілмек түріндегі суреттер орналасады. Шеңберлі өрнекте екі (кейде үш, торт) дельта кездеседі. Накты картотекада көрсетілген саусактың папиллярлы өрнегінің ерекшеліктері ескеріле отырып толтырылатын арнайы формуланың көмегімен дактилоскопиялык карталарды жүйе- леуге мүмкіндік болады. Тіркеу жүйесінің екі түрлі формула- лары бар: негізгі, қосыміиа. Олар картаның беткі бетінін оң жақ жоғарғы бұрышына жазылады. Негізгі формула шеңберлі өрнекті жұп санды саусақтардын шартты сандык белгілердің косындысына бір санын косудан тұрады. Ал бөлімі, керісінше, шенберлі өрнекті так санды сау- сактардың сандык белгілердің қосындысына бір санын косу ­ дан тұрады. Саусактыңтак, жұп екені бас бармақтан шынашаққа карай оң колдан сол қолға өту арқылы кезектесіп аныкталады. Саусақтың тиісті сандык белгісін анықтау үшін ең алдымен саусақтарды жұптарға бөлеміз. Сәйкес жұптарға келесідей сан ­ дык аныктамалар беріледі: оң колдың бас бармағы мен сұк сау- сағы - 16; оң колдын ортаңғы мен төртінші саусағы - 8; оң колдың шынашағы мен сол колдың бас бармағы - 4; сол колдың сұқ саусағы мен ортаңғы саусағы - 2; сол колдын төртінші сау- сағы мен шынашағы - 1. Формуланың негізгі бөлігін шығаруға мысал келтірейік: оң қолдың сұқ саусағы мен шынашағы және де сол колдын бас бармағы мен ортаңғы саусактары шеңберлі өрнекті болсын. Сонда келесі формуланы есептеп шығарамыз: 16+0+4+2+0+1=23 0+0+4+0+0+1=5 Қосымша формуланың алымында он қолдың барлык өрнектеріне сәйкес тиісті сандық белгілері, ал белімінде сол колдын сандык белгілері (оларды бір-біріне қоспай, кезектесе орналастырамыз) көрсетіледі. Қосымша формуланы косымша f 234