Криминалистика

деген атпен камаудағы қылмыскерлердің ішінен полициялар бұрын керген қылмыскерлерді тануға байланысты тексерулер жүргізді. Криминалистикалык тіркеудің ғылыми негізін ен алғашкы рет XIX ғ. аяғында (1882 ж.) А. Бертильон қылмыскерлерді тіркеудіңантропометриялық, ал В. Гершель, Г. Фулде, Ф. Галь- тон 1887 — 1891жж. дактилоскопиялық тіркеу әдісін енгізу ар- қылы қалыптастырған. Қазіргі уақытта да криминалистикалык оқулыктарда кездесетін тіркеудің алғашкы жүйесі «қылмыстык тіркеу» — деп кездейсоқ аталмаған. Бүгінгі танда криминалис ­ тикалык тіркеу жүйесі шеңберінде тіркеудің сан алуан түрлері қолданылады. Мысалы: алфавитгік,дактилоскопиялыкжәнет.б. тіркеу түрлері. Криминалистикалык тіркеу түрінен оның формасын ажы- рату қажет, яғни тіркелетін ақпараттарды жинау тәсілдері. Кри ­ миналистикалык ақпаратгарды бекіту әдістері де әр түрлі: си- паттайтын, бейнелейтін, графикалық, коллекциялық болып келеді. Тәжірибеде тіркеу әдісінің аралас түрлері де жиі қолда- нылады: үсыныстар-альбомдармен, суреттермен; ал акпаратты бекітудің суреттеу тәсілі-фототүсірілім, дактилоскопиялық кар ­ та және т.б. жасау арқылы үйлестіріледі. Криминалистикалык тіркеуді оқып білудің негізі - бізді кор- шаған әлемді, материалдықтанымды, диалектикалык зандар мен таным теориясын білуге неізделеді. Криминалистикалык тіркеудің дамуы — криминалистикалык идентификация теория- сымен, іздердің пайда болу тетігі жөніндегі ілімдермен, және кылмысты жасау тәсілдерімен, дәлелдемелі ақпараттарды бекітумен табиғи байланыста болып келеді. Криминалистикалык тіркеулер кылмыстык процессуальдык зандарда тікелей қарастырылмаған. Біракта криминалистика ­ лык тіркеуді жүргізу тәртіптері Кылмыстык іс жүргізу кодек- сінің талаптары негізінде анықталады. Олар Қылмыстык іс жүргізу кодексінің баптарында бекіту тәртібіне қатысты заттай дәлелдемелерді сактау және алу; салыстырмалы зерттеулер жүргізу үшін үлгілер алу; маманды қатыстыру; сот сараптама- сын тағайындау және жүргізу көрсетілген. Сонымен катар, по ­ лиция мен жедел-іздестіру кызметі туралы нормативтік актілері де криминалистикалык тіркеудің құкыктык негізі болып табы- лады. Тіркеудің материалдарын жинау рәсімдері Казакстан Рес- пурликасының Ішкі істер бөлімінің заң актілерімен, Бас про- 226