Криминалистика

бейнесін толыктыратын белгілері мен элементтері ілеспелі бо ­ лью табылады. Олар адам денесінің қүрылыс элементтеріне жатпайды, бірак кандай да бір көлемде өзіндік белгілер мен элементтерді аныктауға (жасын, жынысын, әдет-дағдысын, жүрісін және т.б.) мүмкіндік береді. Ілеспелі элементтермен олардың белгілеріне: киім, ұстап жүруге арналған үсақ заттар адамның сыртқы бейнесі (немесе олардың бөлшегі) мен олардыңбелгілерін бейнелеуге қолданатын нәрсе- лер. Өзіндік элементтер мен олардыңбелгілері жалпыфизикалық, анатомиялық және функционалдык, болып бөлінеді. А. Адамның сырткы бейнесінің жалпыфизикалық және де- мографиялык элементтеріне - оның жынысы, жасы, антропогендік типі жатады. Жалпы физикалык белгілер адам- ныңанатомиялық, функционалдық және ілеспелі белгілерінен, адам денесінің жалпы күрылыс белгілерінен, бет белгілерінен, киімінен және басқа да белгілерден көрініс табады. Сондықтан да жалпы-физикалық элементтер мен оның белгілерін көбіне кешенді дсп те атайды. Адамның жынысы, жасы, оныңтүріне сырттай қарау арқы- лы анықталады. Мысалы: 20 — 25 жас аралығында, өйткені адам- ның сырткы бейнесі кейде нақты жасына сай келе бермейді. Антропологиялық типі - азиат, европа, монгол және т.б. тип- тес деп салыстыру арқылы анықталады. Б. Адамнын анатомиялык кұрылыс ерекшеліктерін сипаттай- тын белгілер анатомиялық (немесе статикалык) деп аталады. Белгілердің келесі тобының физиологиялык негізі адамның ди- намикалык стереотип козғалысынан туындап, катар жүретін шартты-рефлекторлы проиестері бар белгілерді кұрайды. Бұл - әдеттегі, автоматтандырылған адам қозғалысы мен денесінің және оның жекеленген бөлшектерінің (жүрісі, дене бітімі, колын бұлғап сөйлеуі, бетін кимылдатып сөйлеуі) жай-күйі. Осы топка кіретін белгілер функционалдык немесе динамикалық деп аталады, Ауызша суреттеу әдістемесінде адамның сыртқы бейне белгілерінін калыпты вариациясы ғана емес, сондай-ақ патоло- гиялык формалар да (анатомиялык және функционалдык ано- малиялары) мәнді маңызға ие болады. Олар «ерекше белгілер» деп жеке топқа бөлінеді. Ерекше топты бірден көзге түсетін, яғни салыстырмалы түрде сирек кездесетін, көзге айкын түсетін, есте 211