Криминалистика

Криминалистика өзінің міндеттерін объективті тұрғыда зерт- тейді, сондықтан баска ғылымдардағыдай диалектикалыктәсілді криминалистиканың жалпы тәсілі деп санауға болады. Мұнымен қатар криминалистикалык объектілерді зерттеу- де, басқа ғылым салаларында да жиі қолданатын жалпы тылы- ми тәсілдер пайдаланылады. Мысалы: бакылау, бейнелеп сурет- теу, салыстыру, өлшеу, эксперимент т.б. Бұл көрсетілген жалпы ғылыми тәсілдер криминалистика ­ лык зерттеулерде, тергеу әрекетгерін жүргізгенде де колданы- лады. Әр тәсілдің өзіне тән міндеті және ерекшелігі болғаны- мен олар өзара бірімен-бірі тығыз байланысты, бірін-бірі толық- тырады. Енді айтылған жалпы ғылыми тәсілдердің әрқайсысын си- паттай келіп, олардың криминалистикалык зерттеуде қолданы- лу ерекшеліктсріне токталайық. Бүл жоғарыда аталған жалпы ғылыми тәсілдердің колданы- лу ерекшеліктері тексерілетін объектілердіңтүріне және зерт ­ теуде қолданылатын техникалық күралдарға байланысты. Бақылау тәсілі дегеніміз — бір нәрсені (не затты) арнайы қадағалап қарап, оны зерттеп, қабылдап түсіну. Мақсатты және ұйымды түрде жеке заттарды тексере оты- рып, зерттеуші-криминалистосы заттыңерекшеліктерін,белгі- лерін кабылдап, олардың өзара байланысын табады. Мұндай бақылау нақты заттың, не болмаса басқа деректер мен мәлімет- терді тексеру аркылы қабылданады. Криминалистикада, көбінесе, бұрын өтіп кеткен қылмыс жайы тексеріледі. Сондыктантексеруші (тергеуші) қылмыс жа- йын өзі бақылап кабылдамайды. Ол кылмыстын мән-жайын істегі деректер. кылмыстың болғанын көрген куәлардың жауа- бы арқылы танысып біледі. Кейде іздерді, деректі заттарды тікелей бакылау әдісі де колданылады. Криминалистикада объектілерді бақылау мына төмендегі түрлерге бөлінеді: 1) заттай дәлелдемелерді, яғни қылмыс жасауға байланысты пайда болған іздер, жеке заттар, күжаттар, олардың үлгілерін, осы заттай дәлелдемелердіңбелгілерін, қасиеттерін; 2) жеке адамдарды, олардың түр сипатының белгілерін, мінез-құлқын, темпераментін; 3) адамдардың іс-әрекеттерін, оның ішінде қылмыскердің кылмыс жасау тәсілдері мен кылмыстың ізін жасыруға байла ­ нысты жасаған әрекеттерін; 13