Алауханов, Е. Сыбайлас жемқорлықпен күрес: теория және практика

жемқорлық қылмыстардың адам басына шаққандағы мөлшерінің шамалас екендігін көрсетеді. «Қызметтік жалғандық жасау» (314- бап) бабында көзделген қылмыстар қылмыстардың жалпы саны- ның 30,22%-ын қүрайды. Оның мұндай жоғары болуын жұмыс көрсеткішін көтеру мақсатында әкімшілік құқық бұзушылық тура- лы материалдарды бұрмалағандық үшін қылмыстық жауапқа тарту практикасының соңғы жылдары кең қолданылуымен түсіндіруге болады. 2006 жылы парақорлықтың (311-313-баптар) өзіндік салмағы 26,49% болды. Бүл көрсеткіште де өзінше ерекшелік бар. Сеніп тапсырылған мүлікті иемденудің немесе ысырап қылу- дың өзіндік салмағы 10,32%-ды құрады. Лауазымдық ұрлықтың жартысы топтанып жасалады. Үрланатынның мөлшері ұлғайған сайын топтасқан қылмыстар үлесі де, оған қатысушылар саны да көбейеді [41, 20-6]. Сыбайлас жемқорлық қылмыстылығының әр жылдарда- ғы динамикасы мынадай: 2000 жылы - 2209; 2001 жылы - 2206; 2002 жылы - 2042, 2003 жылы - 807; 2004 жылы - 1367; 2005 жы ­ лы- 1505; 2006 жылы -2005 қылмыс [42, 12-6]. Мысалы, қылмыстың бүл түрінің 2003 жылы күрт азаюы сы ­ байлас жемқорлық қылмыстарының тізбесін қысқартумен байла- нысты болды, бірақ соған қарамастан соңғы төрт жылдағы тіркел- ген қылмыстар саны 2,5 есеге жуық өсті. Қылмыстың өте жасырын жасалатындығын ескерсек, бұл жер- де оның азайып-көбеюі қүқық қорғау органдарының қызметіне едәуір байланысты. 2006 жылы қылмыстық қудалау органдары- ның жүргізілуінде жемқорлық қылмыс туралы 2705 іс болды, оның 1082-і (40 %) аяқталды, ақтамайтын негіздермен 237 іс (2,19 %) қысқарды, ал 2005 жылы 8,79 % іс қысқарған, 2004 жылы ақтайт- ын негіздермен 198 іс қысқарып, 120 іс тоқтатылды. 2006 жылы аяқталған 1082 істің 647-і сотқа жіберілді (59,8%). Мысалы, 2006 жылғы аяқталған істер бойынша материалдық зиянның мөлшері 987 млн 216 мың тенге болып белгіленді. Ең көп зиян келтірген қылмыстар: 307-бап бойынша - 451451000 теңге, 380-бап бойынша - 70082000 теңге, 193-баптың 3-бөлігінің «а» 35