Алауханов, Е. Сыбайлас жемқорлықпен күрес: теория және практика

Жоғарыға - Қызылорда (18,88), Солтүстік Қазақстан (18,75) облыстары; Орташаға - Астана қаласы (15,67), Маңғыстау (14,61), Ақмола (14,03). Ақтөбе (14,13) облыстары, Алматы қаласы (13,99) жатады. Төменгі коэффициентке Жамбыл облысы (10,80), ШҚО (9,13), Павлодар (8,46), Қарағанды (8,29), БҚО (8,16), Алматы (7,71) об ­ лыстары, ОҚО (7,54) жатады [40, 34-6]. Баспасөзде сыбайлас жемқорлық кең етек алған аймақ деп көр- сетілгенмен ОҚО мен Алматы облыстарының қарқындық коэффи- циенттері темен болып шықты. Бұл тұста мынадай жағдайды ес- керу керек: пара алу қылмыс болып саналғанмен, қылмыстық іс жәбірленушінің арызы бойынша ғана қозғалады. Бұдан мынадай тұжырым жасауға болады: - бұл облыстардың құқық қорғау органдарының белсенділігі те ­ мен; - мемлекеттік биліктің сыбайлас жемқорлықсыз болмайтынды- ғын мойындауы; - халықтың құқықтық мәдениетінің төмендігі. Құқық қорғау органдарының ішінде ішкі істер органдарының қызметкерлері -111, қаржы полициясының қызметкерлері - 19, ке- ден органдарының қызметкерлері - 14, әділет органдарының қыз- меткерлері - 14 сыбайлас жемқорлық қылмысын жасаған. Ішкі істер органдары қызметкерлерінің саны басқаларға Кара ­ ганда едәуір көп болғандықтан, оларды ең жемқорлар деп санауға болмайды. Мысалы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 17.03.2004 жыл- ғы «ІІМ, Әділет министрлігінің, Қаржы полициясы агенттігінің штат санының лимитін бекіту туралы» №330 Қаулысына сәйкес, ішкі істер органдарында 18068 адам, ал қаржы полициясы ор- гандарында 3447 адам болуға тиіс. Егер қылмыстық белсенділік коэффициентін К=РЕ/Н формуласы бойынша есептеп шығарсақ, ол коэффициент ішкі істер органдарында 6,14; ал қаржы полиция- сында 5,51 екен. Бұл формуладағы Р - қылмыс жасаған адамдар- дың абсолюттік саны, Е - халық өлшемі. Н - халық санының айны- малы мөлшері. Бұл цифрлар бізге аталған органдардағы сыбайлас 34