КІРІСПЕ Электр машиналары электрлік кондырғылар мен жабдыкгар- дың негізгі элементі болып табылады. Электр энергияеының көзі генераторлар немесе эртүрлі жұмыс механизмдерін қозғалыска кехггіретін козғалтқыштар ретінде колданылады. Механикалык энергияны электрлікке түрлендіретін кұрылғы генератор деп аталады, ал электрлік энергияны механикалыққа түрлендіргіштер қозғалт қыпггар болып табылады. Электр машиналары сондай-ак ток түрін, жиілігін немесе фазалар санын түрлендіргіш ретінде қолданылуыда мүмкін бұл жағдайларда түрлендіргіш электр машиналары деп аталады. Электр машиналы түрлендіргіштер қатарына трансформатор- лардыда жатқызуға болады. Трансформатор дегеніміз - айнымалы ток кернеу жиілігін өзгертпей бір мәннен екінші мәнге өзгертетін статикалык электромагнитті түрлендіргіш. Трансформаторлардың негізгі атқаратын қызметі айнымалы токтың кернеуін жоғарылатуға немесе төмендетуге арналған электр жабдыгы (аспабы). Электр трансформаторлары айнымалы немесе синхроңцы токтарды да өзгертуде қолданылады. Жалпы алғанда олар машина болып табылмаса да (қозғалатын бөлігі жоқ), олардағы процесстер электрмашиналарындагы секілді болғандыкган оларды электрмашиналары теориясымен бірге карастыру қапыптасқан. Өндіретін немесе пайдаланатын ток түріне байланысты электр машиналары екі топка бөлінеді. Айнымалы және тұрақгы ток электр машиналары болып бөлінеді. Асинхронды, синхронды жэне тұрақгы ток электр козғалтқыштары көптеген өндіріс орындарында, көліктерде, ауылшаруашылығында жэне тұрмыстық салаларда кеңінен колданылады. Айнымалы жэне түракты токтағы электр машиналарының теориясьга жасауда жэне қүрастыруда ерекеше орын алған ғалымдарды атап өтетін болсақ олар: П.Борлоу, М.Фарадей, Б.Якоби, Э.Х. Лене, П.Н. Яблочков, В.Сименс, Н.Тесла, К.А. Круг, М.П. Костенко, К.Н. Петров жэне т.б. галымдар бар.[2]
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==