топырактағы алюминий, кадмий, сынап жэне коргасын сиякты кауіпті металдардың еруін жеңілдетеді. Мүндай улы металдар адам денсаулыгына қауіпті. Курамында корғасыны көп суды ішкен немесе денесінде сынап бар батыкты жеген адамдар ауыр наукастарга ушырайды. Ғалымдардың пікірінше, казіргі күнге дейін бұл механизмдер соңына дейін толык зерттелмегенмен, «құрамында қышкыл жауын- шашын, озон жэне ауыр металдары бар курделі косылыстар барлыгы жинала келе ормандардың бұзылуына атып келеді». Кейбір зерттеушілердің атап көрсеткеніндей, АҚШ-та елдің шыгыс жагалауы кышкыл жаңбырлар есебінен жылына 13 миллион доллар экономикалык шыгын келеді. Ғасыр соңында ормандардың жойылуынан шыгын мөлшері 1750 миллиардка жетіп, 8 300 миллиард доллар шыгын өнімнің азаюынан (тек Огайо өзенінің аңғарында) болады деп күтілуде. Будан шыгудың тек бір гана жолы бар - атмосферага бөлінетін зиянды заттардың мөлшерін азайту керек. 2.10 Улы жэне фотохимиялык туман Үлкен кататарға тән, жиі байкататын кубылыс - улы тұман (туман мен түтіннің косылысы). Улы тумандар уш түрлі - ьпгалды. құргақ жэне мұзды болып келеді. Ылгалды улы туман (Лондондык тип) - газтәрізді ластаушы заттар, шаң жэне туман тамшыларының қосылыстары. Бул косылыстағы заттар бір-бірімен химиялык реакцияға түсіп бастапкы түрлерінен әлдекайда кауіпті косылыстар түзеді. Атмосфератык ауаның 100-200 метр биіктігінде улы, саргыш түсті лас, ылгатды улы туман осылай пайда болады. Мундай тұман теңізге жақын, туманды, ауаның салыстырматы ылгалдылығы жогары елдерде түзіледі. Қургақ улы туман (Лос-Анджелестік тип) - озонның пайда болуы кезінде химиялык реакциялардың әсерінен атмосфератык ауаның екінші рет ластануы. Қүргак улы туман Лос-Анджелесте (АҚШ) катың туман емес, көкшіл түтін түзеді. Улы туманный үшінші түрі - музды улы туман (Аляскатык тип). Ол Арктика мен Субарктикада антициклон кезінде төменгі температурада пайда болады. Мундай ауа райында ластағыш заттардың аз мөлшерде бөлінуінің өзі мүздың майда кристат-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==