ішіндегі уақытқа карағанда көп екенін көрсетеді. 1750 жылдан бері атмосферадағы метанның орташа концентрациясы 150%-га кө- бейген. Метандарды атмосферага бөліп шығару мен оның атмо- сферадан жогатуы процестерінің арасындағы тепе-теңдік метанның атмосферадагы сакталу үзактығын, концентрациясын аныктайды. Гидроксильді радикалдармен (ОН) химиялык реакция аркылы тотыгу басты болып табылады. Тропосферада метан ОН-пен әрекеттесіп СН? пен су түзеді. Атмосферадан метанның жогалуына стратосферадағы тотығу да аз да болса роль ойнайды. Бұл гидроксильді радикалдармен (ОН) жүрегін екі реакцияга метанның атмосферадан аластатылуы процесінің 90% келеді. Бұдан баска тағы екі процесс белгілі: метанның топыракка микробиологиялык сіңірілуі (7%) жэне метанный теңіз бетіндегі хлор атомдарымен реакциясы (2%). Озонның тропосфералык және стратосфералык түрлерін ажыратады. Біріншісі парникті газ болып табылады, екіншісі озондык кабат ретінде Жерді ультракүлгін сәулелерден коргайтын стратосферанын маңызды кабаттарының бірі. Оның парникті газ ретіндегі үлесі жок деп санауға болады. Тропосфералык озонның көп бөлігі азот тотыгының, көміртегі тотыгының және үшпалы органикалык косылыстардың күн сәулесінің катысуымен химиялык реакцияга түсуінен пайда болады. Транспорт, өнеркәсіптік шыгарылымдар, сондай-ак кейбір еріткіштер атмосферадагы негізгі көздері болып табылады. Метан да озонның түзілуіне ыкпал етеді. Тропосфералык озонның атмосферадагы сакталу ұзактығы шамамен 22 күн. Атмосферадан негізінен ультракүлгін сәулелер эсерінен ыдырауынан жэне ОН пен НО; радикалдарымен реакциясы аркылы аластатылады. Тропосфералык озонный концентрациясы жогары өзгергіштік деңгейімен жэне географиялык таралуының әркелкі болуымен ерекшеленеді. АҚШ пен Европада тропосфералык озонның дец- гейін спутникті жэне жерден бакылап, есептейтін мониторинг жүйелері бар. Озонның түзілуі үшін күн сэулесі кажет болатын- дыктан, эдетте озонның жогары деңгейі ыстык күндері көп болады. Жер бетіне жакын жерде озонның концентрациясының көбеюі жапырактарды закымдап жэне фотосинтетикалык мүмкіндігін нашарлатып, өсімдіктер жамылгысына кері эсер етеді.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==