бұзылу процесіне ғарыштык аппараттар, лыбыстан да жылдам ұшатын үшактар және ондағы толык жанып бітпеген отын өнімдері және ядролык жарыдыстарда бөдінген заттар эсер етеді. Алайда озон кабаты үшін ең кауіпті заттар - үй тұрмысы мен өнеркәсіпте пайдаланатын мұздаткыштар мен аэрозольді бал- лондарда пайдаланатын фреондар. Осы заттар атмосфераның жо- ғаргы кабаттарына көтерілгенде каркынды түрде озонды бүзатын хлор немесе баска галогендердің атомын түзетін фотохимиялык ыдырауга үшырайды, ал одар әрі карай озонның оттекке айналу процесін жылдамдатады. Дүние жүзі бойынша шамамен 1,3 млн тонна озон ыдыратушы заттар өндірілігі отырады. Онын 35%-ын АҚШ. 40%-ын Европа елдері, 10-12%-ын Жапония, 7-10%-ын Ресей өндіреді. Озон кабатының бүзылуы адам денсаулығы мен коршаган ортага өте зиян екендігі ресми түрде де айтылуда. Озон кабатын сактау үшін хадыкаралық келісімдер кажет. 1987 ж. Монреаль хаттамасында фреондарды өндіру жэне пайдалануды бакылау жайында 70 мемлекет арасында келісім жасалды. Ол күжат бойынша озон кабатына кауіпті фреондарды өндіру 2 0 1 0 жылга дейін тоқтатылуы керек болатын. 2.8 Парникті эффект (жылу эффекті) Алгаш рет парникті эффектінің механизмі туралы идеяны Жозеф Фурье 1827 жылы «Жер шары мен баска планеталардағы температуралар туралы жазулар» макаласында карастырып, 1896 жылдан бастап одан ары зерттеген Сванте Аррениус болды. Пар- никті эффект (жылу эффекті) - инфракызыл сәулелердің атмосфе- ралық газдармен жүтылып, бөлінуі аркылы атмосфера мен планета бетінің жыдынуы процесі. Жер бетіндегі негізгі парникті газдар: су пары (бұлттарды есептемегенде 36-70%), көмір кышкыл газы (СО;) (9-26%), метан (СНД (4-9%) жэне озон (3-7%). XVIII ғасыр ортасындағы өнер- кәсіптік революция басталғалы бері атмосферадағы С02 жэне CEL» концентрациялары сәйкесінше 31% және 149%-ға көбейген. Климаттык бакылаулардың мэліметтері бойынша (соңғы екі жүз жылдагы температураның өзгеруі) Жер бетіндегі орташа температура жоғарылаган. Алайда, мүның себебі туралы эртүрлі
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==