жоғаргы шекарасы болып есептеледі. Одан жогары орналасқан кабаттарда тіршілік нышаны білінбейді. Жер бетіндегі барлык организмдердің тіршілігіне кауіпті Күннің өте кыска ультракүлгін сәулелерін сіңіріп отыруына (6500 есе) байланысты озон кабатын «корғаныш кабаты» деп те атайды. Озон кабатының 50%-га бүзылуы ультракүлгін радиацияларды 10 есеге көбейтеді. Озон кабатынан күннің үзын толкынды ультракүлгін сәулелері (290-380 нм) өтіп кетеді. Біраз мөлшерде тіпті бүл сәулелер адам үшін пайдалы да: терімізді карайтып күйдіреді, организмнің корганыш- тык кызметі артады. Тал түсте ультракүлгін сәулелердін кон- центрациясы көп болгандыктан, күнге күйіп қыздырыну процесін шанкай түске дейін жүргізген жөн. Озоносфераның бұзылуы орны толмас жағдайларға - тері ісік ауруының күрт көбеюіне, көз катарактасына, жүйке жүйесінің әлсіреуіне, мүхиттағы планктонның жоғалуына, өсімдіктер мен жануарлар элемінің мутациясына алып келеді. 1980 жылдары Антарктидадағы ғылыми жұмыс станция- ларында жүргізілген зерттеулерден атмосферадагы озон құрамы- ның төмендегені байкалған. Осы кұбылыс «озон тесігі» деген атау алды. 1987 жылдың көктемінде Антарктиданың үстіндегі «озон тесігі» барынша үлкейіп, оның ауданы шамамен 7 млн км'-ді құрады, ягни, ауадағы мөлшері калыпты нормадан 30-50%-ға төмендеген. Антарктидадағы бүл күбылыс қыркүйек-караша айларында байкалып, маусымның баска кездерінде озонның мөлшері нормаға жакын болады. Кейін аныкталғандай, атмосферадагы озонның мөлшері Солтүстік жарты шардың орта жэне жоғары ендіктерінде кыс-көктем (каңтар-наурыз) айларында, эсіресе Европа, АҚШ, Тынык мүхит, Ресейдің европа бөлігінде, Шыгыс Сібір, Жапония үстінде жылдан-жылға азайып келеді. 1992 жылы Оңтүстік Америка құрылыгы мен оған жакын кеңістіктерде озон қүрамының айтарлыктай төмендегені (50%-ға) тіркелді. 1995 жылы көктемде Арктиканың озонды қабаты шамамен 40%-ға дейін азайган. Сонымен бірге Канаданың солтүстік аудандарында жэне Скандинавия түбегінің, Шотландия аралдарының, Қазақстанның, Якутияның үстінде «мини-тесіктер» калыптасканы тіркелген. Озон кабатының бұзылуы, ягни «озон тесігінің» пайда болуы биосферада елеулі өзгерістер тудыруы мүмкін. Сондықтан бұл жагдай күрделі экологиялык мәселенің бірі. Озон кабатының
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==