1-тарау. КІРІСПЕ. ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША ТҮСІНІК 1.1 Экология жэне адамзат тіршілігі Қазіргі таңдағы жаратылыстанудың максаты - жаңа жағдайда биосфераның жэне планетада адамзаттың шексіз ұзак тіршілік етуін камтамасыз ететін шаралар жүйесін жасау болып табылады. Адам шығу тегі, материалдык жэне рухани қажеттіліктері бойынша тірі табиғатпен тығыз байланысты. Бұл байланыстардың аукымы мен түрі - өсімдіктер мен жануарлар түрлерін пайдалану- дан, казіргі таңдағы өнеркәсібі дамыган, коғамның кажеттіліктерін өтеу үшін планетадағы бүкіл тіршілік кабаттарын, тіршілік иелерін толықтай пайдалану дэрежесіне дейін өсті. Биологиялык объект ретінде біз ортаның физикалык фак- торына тәуелдіміз және онымен коректену, тыныс алу, зат алмасу аркылы тығыз байланыстамыз. Биологиялык эволюция нәти- жесінде адам организмі бейімделушілік мүмкіндіктеріне ие болды. Физикалык ортаның ауа күрамы, тамақ пен ауыз су сапасы, климат, күн сәулесінін радиациясы жэне баска да факторлардың өзгеруі адамның денсаулығы мен жұмыс істеу кабілетіне эсер етеді. Бүл факторлар өзгеріп калыпты жағдайдан ауыткыған кезде, тіршілікті жасанды «ыңгайлы» жагдайда үстап тұру үшін көп күш жүмсауды кажет етеді. Алайда адамның баска түрлерден ерекше айырмашылығы - өзінің мэдениеті арқылы табиғатпен жаңаша карым-катынас жасай білуі. Адамзат күшті әлеуметтік жүйе ретінде еңбек жэне рухани тэжірибесін ұрпактан үрпакка жеткізіп Жер бетінде өзінің карқынды дамып келе жаткан мәдени ортасын жасайды. Бұл карама-кайшы процесс. Қазіргі таңдағы коғамның таби- ғатпен өзара катынасының аукымы негізінен адамның эко- номикалык кажеттіліктерімен айкындалады. Олар деңгейі мен аукымы үнемі өсіп келе жаткан техникалык жэне әлеуметтік дамумен байланысты. Адамның техникалык мүмкіндіктері био- сфералык процестермен шамалас деңгейге жетті. Мысалы, кұры- лыс және тау-кен өндіру техникасының жыл сайынгы Жер бетін- дегі орын алмастыратын материалдарының көлемі, су эрозиясы нәтижесінде элемнің бүкіл өзендерінен теңіздерге келіп түсетін
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==