Топырак эрозпясы казіргі таңда кең таралған кұбылыс болып отыр. Бұл процесс әсіресе халык саны көп, адамдар шогырланып орналаскан елдерде белсенді жүруде. Топырак эрозиясы нэтижесінде жасанды су резервуатарының түбіне түнбаіар тез жиналады. егістікгерді сугару мүмкіншілігі төмендейді жэне гидроэлектрстанцияларынан электр азу қнындайды. Әсіресе кауіптісі - тек топырак кабаты гана емес, сол кабаттың түзілуіне аіып келетін жыныс кабатының да сумен шайылып отыруы. Мүндай жағдайда кайтымсыз бүзылу процесі бастаіып, нәтижесінде антропогенді шөлдер пайда болады. Үндістанның солтүстік-шығысындағы Черапунджи ауданындағы Шиллонг қы- раты элемдегі ең ылгатды жер. Жылына орташа 12 м-ден аса жауын-шашын түседі. Алайда муссондык нөсерлері жок күрғак кезде (казан-мамыр айлары), Черапунджи ауданы жартылай шөлді аймакка үксайды. Плато беткейлеріндегі топырактар шайылып, күнарсыз кұмтастар жалаңаштанып қатады. Қазіргі таңдагы ғатамдык жэне каркынды жүріп жатқан процестердің бірі - шөлденудің ұлғаюы, яғни Жер планетасының биологиялык мүмкіндігінің (потенциатының) төмендеуі немесе кейде тіпті толығымен жойылуы. Бүл өз кезегінде табиги шөлдерге үксас жагдайларға аіып келеді. Оңтүстік елдерде, әсіресе суғармаіы жерлерде судың көп мөлшерде шығындалуына байланысты топырақтың тұздануы үлкен орын алган. Суғаруга байланысты жатпы пайдаланатын судың 80% ауыл шаруашылығына жұмсалатын болғандықтан бүл елдердегі су мәселесі күрделі болып тұр. Астык дакылдарын өндіретін көптеген елдерде жер асты суларын көп пайдалану күрделі де шешілуі киын мэселелерге алып келіп отыр. 1 тонна астык any үшін шамамен 1000 тонна су кажет деп есептеледі. Қытайдың солтүстігіндегі астык өндіретін аудандарда жер асты суларының деңгейі жылына 1,5 метрден аса жылдамдыкпен, ал Үндістанда жылына орта есеппен 1 метрден 3 метрге дейін төмендеуде. Адамның іс әрекеті нэтижесінде XX ғасырдың соңына карай оның ауданы 9 млн км"-ға ұлгайып, көлемі жалпы кұрлыктың 43%- ына жетті. Ауыл шаруашылығын жүргізу әдістері мен су ресурстарын калай пайдаіанып жатканымызга көңіл аудару керек. Пайдаланатын тұщы судың 70% ауыл шаруашылыгы мен мал шаруа-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==