дамыған елдермен салыстырганда адам басына шакканда 10-20 есе аз. Соған карамастан уакыт өте келе ол елдердің де эконо- микасының дамуын ескерер болсақ, шикізағ пен энергия көздеріне деген сұраныс казіргі дамыган елдермен салыстырганда 10 есеге артатыны белгілі. Сәйкесінше, коршаған ортаның өнеркәсіп калдықтарымен ластануы да артатыны да айкын. АҚШ, Батыс Европа жэне Жапония мемлекеттері барлық энергияның жартысын, металдардың 70% пайдаланып, жалпы калдыктардың 75% шығаруда. Халык санының өсуі карқынындағы айырмашылыктар, еңбек наркындагы жаһандану, саяси тұрақсыздық және дамушы елдердегі біркатар жанжалдар мен кактығыстар көшіп-қону процестерінің қарқынды жүруіне де эсер етеді. Қазіргі таңда элемнің 50-ден аса елдеріндегі заңды жэне заңсыз мигранттар саны халыктың 15% кұрайды. Оның саны өскен сайын элеуметтік жэне саяси киыншылыкка, кедейшілік пен аштыктың жаңа көздерінін пайда болуына, имигранттарда бала туу көрсеткішінің жогары болуынан жэне кабылдайтын елдердің этномэдениетінің өзгеруіне әкеп согатыны белгілі. Халык санының өсуін шекті деңгейден аспай (пайдаланатын планета ресурстарына катысты) тоқтату және тұрактандыру маңызды болып саналады. Тіпті мысықтар мен иттер санын да реттеу керек сиякты. Өйткені өнеркәсібі дамыған елдерде саны көп мұндай үй жануарларын жоғары белокты өнімдермен - етпен жэне балыктармен асырайды. Ал бүл кезде дамушы елдерде миллиондаған балалар аштыктан кырылуда. Бүгінгі таңда бүл көзкарасты дұрыс деп есептемеуі мүмкін, алайда азык-түлік тапшылыгы адамзаттың алдына - «адамдарды кұткару керек пе, элде жақсы көретін үй жануарларын құтқару керек пе?» деген сұрак туган кезде, әрине таңдау адамдар жағына шығатын шығар деген ой бар. Өнеркәсіптік күштер дамып, куатты болган сайын біздің планетаның мөлшері кішірейіп жаткан сиякты болып көрінеді. Адамдар өздерінің күнделікті өндірістік жұмыс барысында, жай өмірде Жердің және ондагы табиғи ресурстардың шектеулі екенін естен шығармауы керек. Саналы, үнемді шаруашылыктың тек экономикалык кана емес, экологиялык та дұрыс есептеудің, халык саны мен табиги ресурстардың көлемін ескере отырып, олардың тұракты катынасын сактаудың кезі келді. Әрине бүл айтылғанның
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==