Соңғы 400 жылдың ішінде Жер бетінен қүстар мен сүтқоректі жануарлардың 130 түрі жойылып кеткен. Қызыл кітапка жыл сайын жойылуға жакын жануарлар мен өсімдіктердің бірнеше түрлері енуде. Атап айтканда, казірдің өзінде жойылуға жакын жоғары сатыдағы өсімдіктер, омыртқалы жануарлар мен кейбір насекомдар түрлерінің саны 10 мыңнан асып отыр. Кейбір жануарлар түрі тек хайуанаттар бағында ғана сақталған. Қазіргі кезде дүние жүзінде 2,5 млн-ға жуық биологиялык түрлер белгілі. Оның 74% тропикалык белдеуде, 24% коңыржай аймакта болса, тек 2% полярлык белдеуде таралған. Дегенмен бүл деректер элі толық емес. Соңғы жылдардағы дүниежүзілік ғылыми- техникатык прогресс нэтижесінде адам қогамының табиғатка зиянды эсерлерінің көбеюінен түрлер саны жыл сайын азаюда. Қазіргі таңда дүние жүзінде жыл сайын 1-ден 10-га дейінгі жануарлар түрлері жойылса, апта сайын бір өсімдік түрі жойылады екен. Ал өсімдіктің бір түрінің жойылуы үсақ жәндіктердің бірнеше түрлерінің жойылуына алып келеді. Бүл жағдай элемдегі биологиялык тепе-теңдікті бұзып, көптеген экологиялық теріс жағдайларга әкеледі. Салыстырмалы түрде калпына келетін ресурска табиғи ре- сурстардың маңызды түрлерінің бірі - орман ресурстарын да, эсіресе ағаштарды жатқызуға болады. Біздің планетамызда орман алкаптары азаюда. Оның бірден-бір себебі - ағаштарды кесу, ауыл шаруашылык дакылдарына жэне жайылымдарға жер дайындау. Ауыл шаруашылык дакылдарын егуге жер дайындау үшін Африка- дағы тропикалык ормандардың 70%, Азиядағы ормандардың 50%, Америкадағы тропикалык ормандардың 35% жойылған. Орман алкаптарының кыскаруы көптеген елдерде, сонымен катар Ресейде, Қазакстанда (Қызылорда, Жамбыл, Оңтүстік Қазакстан облыста- рында сексеуілді кесу мен Солтүстік пен Шыгыс облыстардағы өрттер) каркынды жүруде. 1980 жылдары тропикалык ылғалды ормандар 11,3 млн гектарға жойылса, 1990 жылдары 16,8 млн-ға, 2000 жылы 19,4 млн гектарға жетті. Бүл көрсеткіштер орманның табиғи жэне жасанды жолмен қалпына келу қарқынынан асып түседі. Орта есеппен 10 га оталған орманға 1 га ғана орман ағаштары отырғызылады. Жыл сайын жер бетіндегі ормандардың жатпы ауданы 1,5-2%-ға азаюда. Егін шаруашылығының дамуына дейін әлемде 6,2 млрд, гектар орман болса, казір оның 4,0 млрд.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==