Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы / А.Т. Қуатбаев.

мөлшері де ол кездегіден көбейе түсті. АҚШ-та коршаган ортаны ластаганы үшін заңды тұлгалар мьщдаған доллар айып пүл төлейтін болса, біздің еліміздегі төленетін айыппүл мөлшері одан жүздеген есе аз. Сондыктан да инвесторлар сүзгілерді орнату, ауыстыру жэне коршаған ортаға бөлінетін ластануды азайтудың орнына, оған Караганда айыппүл төлеуді жөн санайды. Қүры.іыс материаідары өнеркэсібінде цемент және кұрылыс материалдарын өндіру кезінде де коршаған ортаға зиянды шаңдар бөлінеді. Мүндай шаңдар негізгі технологиялык процестер - жартылай дайын өнімдерді, шикізаттарды майдалау, гемпература- лық өңдеу кезінде бөлінеді. Химия өнеркэсібі (пластмасса, майлайтын материалдар. түрмыстың химия заттары және т.б.). Бұл өнеркәсіп саіасынан бөлінетін зиянды заттар адам организмі үшін қауіптілердің бірі. Химиялық өнеркәсіптерден коршаған ортаға IV ваіентті көміртегі оксиді, IV валентті азот оксиді, күкіртті ангидрид, аммиак, күкіртті сутек, хлорлы, фторлы қосылыстар жэне т.б. бөлінеді. Ірі күкірт кышкылды цехтар Жезказған мен Балхаш мыс баткыту комбинаттарында, Өскеменнің корғасын-мырыш комби- натында, Актөбе жэне Жамбыл суперфосфат заводтарында са- лынған. Энергетика өнеркәсіптің барлық саталарының - транспорт- тын, коммунаіды және ауыл шаруашылыгының еңбек өнімділігін арттыратын, халыктың эл-аукатын көтеріп, дамуына ықпат ететін негізгі козғаушы күш. Отын-энергетикалык кешен - жанармай- ларды барлау жэне өндіру, тасымалдау, тарату жэне пайдаланудан түратын салааратык жүйе. Бұлардың кұрамына отын өнеркәсібі (мұнай, газ, көмір) және халык шаруашылыгындағы баска сататар- мен тығыз байланысты электроэнергетика кіреді. Қазакстанның экономикасы мен өнеркәсібінің дамуына республикадағы мол табиғи байлыктар себеп болып отыр. Мысалы, Караганды көмір бассейнінде көмірдің коры 51 млрд тоннаны кұрайды. Қостанай облысындағы коры бай темір рудатары және Теміртау металлургия комбинатының саіынуымен Караганды көмір бассейнінің маңызы арта түсті. Сонымен қатар энергетиканың коршаган ортаны отынның органикалык түрлерінің өнімдерімен, ондагы зиянды коспатардың болуымен, жылу калдыктарымен ластауда да үлесі көп. Бүкіл

RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==