риторияларына тарау каупі жогары. Возрождения аралында оба, сібір жарасы, туляремия сиякты кейбір аса кауіпті инфекциялардың табиғи-көздерінің болуы эбден мүмкін. Бактериялогиялык кауіпті болдырмау үшін арал аумағында жүйелі гурде коршаган орта объектілері мен фауна өкілдерінің эпидемиологиялык жэне эпизоотологиялык мониторингін жүргізіп отыру кажет. Химиялық заттардың ішінде Қазакстанда тұрақты орга- никашқ ластаушылардың (ТОЛ) қаупі жогары. Туракты органикалык ластаушылар (ТОЛ) - химиялык улы, косылыстары ыдырауға жэне биоаккумуляция мөлшерінің жоғары болуына турақты химиялык заттар топтары (полихлордифенил сиякты өнеркәсіп заттары, ДДТ тэрізді пестицидтер жэне диоксин, фуран сиякты зиянды калдыктар). Олар су, ауа аркылы транс- шекаралык тасымалдану нәтижесінде су жэне ау экожүйелерінде жинакталып, шыгу көздерінен алыс кашыктыктарға тарайды. Тіпті азғана дозаның өзінде (шығу көзінен кандай кашыктыкта болса да) тұракты органикалык ластаушылар калыпты биоло- гиялык кызметті бүзып коршаған орта мен адам денсаулығы үшін үлкен кауіп тудыра алады. ТОЛ-дың адам организміне өзіндік әсерінен онкологиялық аурулар, аллергия жэне орталык жүйке жүйесінік закымдануы, иммундык жүйенің бұзылуы жүреді. Кейбір түрлері адамдардың бірнеше ұрпағында репродуктивті жэне иммундык жүйенің әлсіреп, эндокриндік жүйенің бүзылуына алып келуі мүмкін. Осы қауіптерді ескере отырып, көптеген елдерде саны күннен- күнге артып келе жаткан зиянды заттарды бір жүйеге келтіріп, баскару үшін арнайы күкыктык жэне реттеу жолдары колган алынган. 2001 жылдың мамыр айында тұракты органикалық ластау- шылардың коршаған ортаға бөлінетін мөлшерін азайтуга бағыт- талған, барлык елдер үшін міндетті заңды күші бар Стокгольм конвенциясы қабылданды. Конвенцияның максаты - ТОЛ-дан коршаган орта мен адам денсаулыгын сактау. Соңғы мэліметтер бойынша бұрынғы Кеңес одагынан Латвия, Литва, Украйна, Ресей, Армения, Қазакстан, Грузия, Кыргызстан, Тәжікстан, Молдова елдері конвенцияга кол койды. Бүкіл элем бойынша сонгы жылдары ТОЛ мэселелеріне катты алаңдаушылык туганмен, Орталык Азия аумагындагы елдерде бұл
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==