Аутэкология (грекше autos - өзім) - жеке организмдердің кор- шаган ортамен карым-катынасын зерттейтін экология бөлімі. Аутэкология ұгымын алгаш рет 1896 жылы Шретер особьтар эколо- гиясы үшін колданды. Аутэкология алдымен организмдердің (особътардын) өлі материядан айырмашылыгын: зат алмасу, көбею, өзгергіштік және тұқым қуалаушылық, өсуі мен дамуы, тітір- генгіштігі, козғалысы жэне бейімделушілік қасиеттері бар тіршілік иелері ретінде карастырады. Аутэкологияның міндеті - түрлердің алуан түрлі экологиялық жагдайларға (ылгал, жоғары жэне төменгі температураға, ортаның тұздылығы) физиологиялык, морфо- логиялык және т.б. бейімделуін аныктау. Соңғы жылдары аутэко- логияда жаңа бағыт - орта ластануының әсеріне организмнің жауап кайтару тетіктерін коса зерттеу пайда болды. Демэкология (грекше demos - халык) немесе популяциялар экологиясы - коршаған орта факторларының популяцияга әсерін, популяция санының өзгеруін зерттейді. Бір түрге жататын организмдердің топ құрып тіршілік ету ерекшеліктері, биоло- гиялык кұрылымы (жас, жыныс, көбею. өлу, табигаттагы саны, тыгыздыгы, таралуы жэне т.б.) табигаттагы сан мөлшерінің рет- телуі мен ауыл шаруашылыгындағы маңызы тур&ты мэліметтерді қарастырады. Эйдэкология (грекше eidos - түр) - түр мен оның популя- цияларын органикалық дүние дамуының жоғары деңгейі тұрғы- сында карастырады. Өйткені особъ, популяция белгілі бір накты түрлердің өкілдері. Сондыктан эйдэкология - особъ, популяция, түр, биоценоз, биогеоценоз (экожүйе), биосфера деңгейіндегі карым-катынастар туралы зерттеулер жүргізеді. Синэкология (грекше syn - бірге) немесе кауымдастықтар экологиясы (биоценология) - биоценоз түзетін эр түрге жататын өсімдіктер, жануарлар жэне микроорганизмдер популяцияларын, олардың түзілуін, дамуын, күрылымын, өзгеруін жэне коршаган ортамен карым-катынасын зерттейді. Осы бағыттардың негізінде жаңа, жалпы биосфераның мэсе- лелерін карастыратын - галамдык экология, қоғам мен табиғаттың қарым-катынастары мэселелерін карастыратын - элеуметтік экология сиякты бағыттар пайда болды. Экология пэнінің мазмуны - организмдердің бір-бірімен және коршаган ортамен қатынастарын популяция, биоценоз, биогео-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==