Балапан шіаңындагы оншакты әскери скважиналар жатады. Бұл жерлердегі дозалар куаты сагатына 270-тен 10 мың микрорентгенге дейін жетеді. Жоғары аіьфа-белсенділік (плутоний 239), алынган топырак үлгілерінің 70%-да бар екені аныктаіган. Семей ядролык полигоны - әлемдегі ядролык полигондардың ішіндегі халык коныстанған жэне оны ауылшаруашылык мак- сатында қолданатын жалғыз-ак полигон. Полигон Семей (казіргі Шығыс Қазакстан облысы), Павлодар жэне Караганды облыстарының шекараларында. Семей каласынан 130 км солтүстік-батыска карай, Ертіс өзенінің сол жагалауында орналаскан. Қазакстан Республикасы үкіметінің 1996 жылы 7 акпандагы №172 қаулысымен бүрынгы Семей сынақ ядролык полигонының біраз аумағы баска облыстарға: 131,7 мың га - Караганды, 706 мың га - Павлодар, 93878,9 мың га - Шығыс Казакстан облыстарының күрамына көшті. Зардап шеккен аумактың жалпы көлемі 304 мың гектар жерді алып жатыр. Семей сынак ядролык полигонында ең бірінші ядролык карулы сынак 1949 жылы 29 тамызда өткізілді. Бомбаның куаты 22 килотоннаны кұрады. 1949 жылдан 1989 жылга дейін Семей ядролык полигонында 468-ден астам ядролык сынактар жүргізілді. Соның ішінде 125 атмосфералык (26 жер үсті, 91 әуе); 343 ядролык сынак жер астында жэне оншакты ядролык және гидродинамикалык сынактар жүргізілді. 1949-1963 жылдар араіыгында өткізілген ядролык зарядтың жалпы қуаты Хиросимаға тасталған бомбаның куатынан 2500 есе көп болды. Бұл жарылыстар сол өңірге айтарлыктай көп экологиялык зардап әкелді. Полигоннан тыс аймактарга 55 әуе жэне жер үсті жарылыстары мен 169 газды фракциялардың бұлттары тараған. Халық радиациялық сәулеленуге үшырап уакыт өте келе эртүрлі ауруларга шалдыкты. Мезгілсіз өлімдерге, генетикалык закымдарга, кемтар нәрестелердің туылуына әкеп сокты. Сынақтар кезіндегі, кеңестік ғалымдармен жинакталган мэліметтер элі күнге дейін кұпия сакталған. Ресми мәліметтер бойынша ядролык сынактан зардап шеккен адамдар саны 1 323 000, алайда жэбірленгендер деп 1 057 000 гана адам көрсетіледі.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==