Ауыл шаруашылығында Іле-Балкаш алабын барынша пайда- лануымен 1965-90 жылдар аралыгында Балкашка кұятын судың көлемі 25%-ға азайды. Іленің орта агысы мен төменгі сагасында Шарын күріш, Шеңгелді көкөніс, Акдала күріш алкаптары пайда болды. Осының бәрі Іле-Балкаш су алабының табиғи жүйесінде калыптаскан тепе-теңдікті бұзды. Іле-Балкаш экожүйесіндегі өзгерістер өте сирек кездесетін Іле тоғайын, өзен жағасындағы шұрайлы жайылымдар мен оның жағасындағы қамыс-коғаның жойылуына себепші болды. Көлдің жағалаулары кеуіп, түзды шаң жиі көтерілді. Ауа райы өзгеріп, қуаңшылык пен анызак желдер үдеді. Көл жағалаулары батпак- танып, сорланып, такырлар мен шөлдерге айналуда. Іле-Балкаш өнірінің өсімдіктер мен жануарлар дүниесі де зардап шегуде. Балык аулау төмендеп, уылдырык шашу (Қапшағай су коймасы) тіпті азайды. Сонымен катар балыктарды Іленің бойындағы егістік. көкөніс алкаптарында пайдаланган пестицид- тер, минералды тыңайткыштар қалдыктары да улауда. Бұрынғы кезде Іле-Балкаш алабы калың тоғайлар, кішігірім көлдер, аралдар және эртүрлі аңдар мен кұстар мекені болатын. Іле бойында және Балқаш көлі жагасында тіршілік ететін күстардың түрлері де азайып кеткен. «Қызыл кітапка» енген акку, бірказан, көкқүтан т.б. кұстар казірдің өзінде өте сирек кездеседі. Іле-Балкаш алабы Қазакстандагы тарихи-табиғи ескерткіш- терге бай өлке. Бүл өңірде Шарын тау өзені мен оның бойындағы Шарын тауларындағы тастагы таңбалар мен тас мүсіндер жэне көне корғандар жүйесі, «Әнші құм» атты табиғат туындысы. Алтынемел үлттық саябагы, Кербүлак сиякты корыккорлар бар. Бұл өнірдегі экологиялык ірі мәселелер қатарына Балкаш көлі бойындағы Балкаш металлургия комбинатын, Приозер, Ақсүйек кен рудаларын байыту кешендерін жаткызуға болады. Ал Сары- шаған полигоны жэне Текелі қорғасын-мырыш комбинаттары осы аймақтар түратын тұрғындардың денсаулығына өз зардабын тигізіп отыр. Іле-Балкаш бассейнінің экологиясына эсер ететін тағы бір жайт, Баткаш металлургия комбинатынан бөлінетін зиянды заттар. 1990-шы жылдардың бас кезінде коршаған ортаға бөлінетін зиянды заттардың мөлшері жылына 280-320 мың тоннаға дейін жетіп, көлге 76 тонна мыс, 68 тонна мырыш, 66 тонна қоргасын түсіп
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==