Көл шөл және шөлейтті аймақта орналаскандыктан, су айдынының булануы өте жогары. Сондыктан судың деңгейі тез өзгеріп отырады. Соңгы жылдары Балқаш көлінің экологиялык жағдайы өзгере бастады. Оган себеп - Қаратал, Ақсу, Лепсі өзендерінін мол суының көлге жетпей, суармалы егістіктерге жұмсалуында. Оның үстіне бүрын Аягөз, Биен, Сарканд, Баскан өзендері Балқашка күйып. оның табиги су деңгейін сактап отырған. Ал казір бұл өзендер Бажашка кұймайды. Көл Баікаш-Алакөл су шаруашылыгы басейніне жатады. Үш облыспен: Алматы, Жамбыл жэне Қарағанды облыстарымен шекаралас жатыр. Солтүстік жағында Қазак ұсак шоғыры, батыс жагында - Бетпакдала, оңтүстігінде - Шу-Іле таулары, Таукүм жэне Сарыесік-Атырау күмдары атып жатыр. «Балкаш» топонимі «төмпешікті батпакты жер» дегенді білдіретін татар, казак жэне алтай тілдеріндегі «balkas» сөзінен шыққан. Аңыз бойынша Балкаш деген байдың Іле деген сүлу кызы болыпты. Бай бойжеткен кызын тек күшті, бай, әдемі жігітке бермекші болады. Күйеу бала болгысы келіп айттырып келген жігіттердің ішінде кымбат тауарлы керуендерімен келген қытай императорының екі үлы. үйір-үйір жылкыларымен келген моңғол ханының ұлдары, кымбат кілемдері мен әшекейлерімен келген бүхар саудагерлері болады. Солардың ішінде капыңдыкка үнап калган Қаратал деген кедей малшы да болыпты. Әртүрлі күш сынасу жарыстардан озып шыккан Қараталды Балкаш бай жактырмай қуып шыққан екен. Түнде Қаратал мен Іле бойжеткен байга білдірмей кол ұстасып қашып кетеді. Оны біліп ашуланган Баткаш екеуіне де каргыс айтып екі өзенге айналдырып жіберіпті дейді. Содан таудан бастау алып аккан екі өзен бір-біріне косылмас үшін екеуінің арасына өзі де көл болып жатып атган дейді. Арал теңізінің маңындагы жағдай Балкаш өңірінде де қайталануы мүмкін. Мүның бірнеше себебі бар. Малдарды жэне суғармалы алқаптар үшін гидрологиялык негізсіз көл шүнкырлары мен кіші өзендердің аңгарларында көп- теген плотиналар, тогандардың салынынуынан көптеген көлдер- дің суы кұрып, ат калгандарында судың шаруашылык, балык шаруашылыгы жэне рекреациялык маңызы қүлдырап, минераі- дануы артты. Көлдер мен кіші өзендерде судың өздігінен таза- лану процесі нашарлап, коммуналды және өнеркәсіптік ластау-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==