3-тараү. ҰЛТТЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАР ЗЛ. Қазакстандағы экологиялык проблемалар Казакстан Евразия қүрылыгының ішкі бөлігінде, Атлант және Тынык мүхиттардан шамамен бірдей алыс кашыктыкта орнатаскан. Алтай мен Тянь-Шанның биік таулары Үнді жэне Тынык мұхиттары жагынан келетін ылғалды жібермейді. Республика территориясы Солтүстік мұзды мұхит жагынан гуратын солтүстік және солтүстік-шығыстан суык желдері үшін ашык. Жазыкты жерлерінде белгілі: Қызылкум, Бетпакдала, Мойынкум шөлдері жатыр. Оңтүстікте, оңтүстік-шыгыста Биік Тянь-Шань тауымен шектеледі. Негізгі жотаның Тарбагатай, Жоңғар, Іле Алатауы сиякты кейбір сілемдері, Талас, Қаратау. Шу-Іле жоталары сына сиякты жазыкка біршама тереңдеп ене түскен. Сондыктан негізгі суы мол өзендер Қазакстанның оңтүстік және оңтустік-шығысында түзіледі. Булар: Сырдария, Шу және Талас, Іле, Қаратал жэне Лепсі өзендері. Шыгыста Алтай табиғи аймағына жататын Ертіс өзені ағып жатыр. Батыста Орал тауларынан бастау алатын Орал өзені Каспий теңізіне куяды. Қазакстан территориясында 7 мыңға жуык үлкенді-кішілі көлдер бар. Ішіндегі үлкендері - дүние жүзіндегі ең үлкен көл - Арал жэне Балкаш көлі. Территориясының көлемі жагынан Қазакстан әлемде 9-шы орында. Республиканы солтүстіктен оңтустікке карай кесіп өтер болсақ, әртүрлі климаттык аймактарды кездестіруге болады. Қазакстан - элемдегі мунай, газ, титан, магний, уран, алтын жэне баска да түсті металдар коры коп ел. Әлемдік масштабта Қазақстан вольфрам өндіруден жэне коры жөнінен алдыңгы орында, хромды жэне фосфорлы рудалардын коры бойынша екінші орында, коргасын мен молибден бойынша төртінші орында, жалпы темір рудасынын коры бойынша сегізінші орынды иемденіп отыр. Соңгы жылдардагы космостык суреттер мен жер беті зерттеулері Каспий теңізінің солтүстігінде мунайдың 3-3,5 миллиард тоннасы, газдың 2-2,5 триллион/м' коры бар деп көрсетеді. 100-ден аса көмір кен орындарына барлау жасалған. Ішіндегі ең коры көп, ірілері - Екібастүз көмір бассейні жэне коры 50 миллиард тоннадан асатын Караганды көмір бассейні.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==