13-кесте Қүрылыктарлагы орманjap көлемінің азаюы және себептері Күрылыктар Ормандар аумагы, млн/га Азаю каркыны. га/жыл Негізгі себептері Азия 600 2-4 млн. кырку, мал жаю Африка 730 2-4 млн. кырку, мал жаю Латын Америкасы 990 5-10 млн. кырку Солтүстік Америка 580 40 мын ластану Европа 150 12 мын ластану Жаңбырлы тропикалык ормандар оттегінің басты көзі жэне оттегі тепе-теңдігін сактауда үлкен роль аткарады. Сондыктан тропикалык ормандарды «планетаның жасыл өкпесі» деп те атайды. Соңғы 50 жылда адамның қатысуымен Жер бетіндегі ормандардың 2/3 бөлігі, ал соңғы 100 жылда Жер бетіндегі орман массивтерінің 40% жойылған. Жыл сайын дүние жүзінде 15-20 млн гектар (Финляндия аумагындай) тропикалык ормандар жойылуда. Соңғы 10 жыл ішінде ормандардың жойылу каркыны 90%-ға өсіп. жылына 1,8%-ды кұрайды. Ең көп шығынга ұшырап жаткан елдердің қатарына Бразилия, Мексика, Үндістан, Таиланд жатады. Егер тропикалык ормандар осындай каркынмен жойыла берсе, 30- 40 жылдан сон Жер бетінде мүндай ормандар қалмайды. Тропикалык ормандар аумагынын азаюы эсерінен атмосфе- радағы оттегінің мөлшері XX ғасырдың ортасымен сатыстырганда жыл сайын 10-12 млрд тоннага азайып. ат көмір кышкыл газынын мөлшері 10-12%-ға көбеюде, яғни, оттегі тепе-теңдігінің бұзылу қаупі бар. Ормандардың жойылуының басты себептері: орман алкап- тарының ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру үшін өңделуі, агаш отындарға сүраныстың артуы, ормандарды өнеркәсіп кажеттігі үшін қырқу. Халыктың тропикатық аймактарға көшуін мысалы, Бразилияда (Амазонияны колонизациялау жобасын іске асыру үшін) ауыл шаруашылығы үшін жаңа жерлерді игеру максатында кейде үкімет деңгейінде колдайды. Латын Америкасы мен Кариб бассейні
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==