квоталар, киттерді аулауға тиым салу жэне т.б.), әртүрлі бірлескен бағдарламалар жасалуда. Қоршаган ортаны коргау бойынша коғамдык ұйымдардың («жасылдар» («Гринпис»)) жұмыстары жандануда. Жасыл Крест жэне Жасыл Жарты ай экологиялык интернационал ұйымдары казіргі кезде Жер атмосферасындағы «озон тесіктері» мэселесін шешудің бағдарламатарын дайындауда. Алайда, мемлекеттердің әртүрлі саяси-элеуметтік деңгейлерде болуына байланысты, экология саласындагы халыкаралык байланыстар элі де өте томен деңгейде екенін мойындауымыз керек. Теніздерге шығу мүмкіндігі бар көптеген елдер әртүрлі материалдар мен заттарды, өнеркэсіп калдыктарын. күрылыс қокыстарын, химиялық жэне жарылыс заттарын, радиоактивті катдыктарды теніздерге көмеді (дампинг). Өнеркэсіп орындарынан шыгатын кокыстарда әртүрлі органикалық заттар мен ауыр металдардың косылыстары кездеседі. Тұрмыстык кокыстарда органикалық заттардың орташа шамамен 32-40% бар. Оның ішінде: азоттың 0,56%, фосфордың 0,44%, мырыштың 0,15%, корғасынның 0,08%, сынаптың 0,001% бар. Суға түскен ластаушы заттар гидробионттардың ұлпалары мен мүшелерінде жинакталып улы әсерін тигізеді. Дампинг материалдарын теңіз түбіне тастау жэне судың үзак уакыт бойы лайлануы бентостың аз козғалатын өкілдерінің тұншығып, кырылуына алып келеді. Тірі калган балыктар, моллюскалар жэне шаян тәрізділер тыныс ату жэне қоректену жагдайының киыншылыгына байланысты өсу жылдамдыгы төмендейді. Көп жағдайда кауымдастыктың түрлік күрамы өзгереді. Сондықтан калдықтарды тенізге кому жүйесін ұйымдастыру және бақылау кезінде дампинг ауданын аныктаудың маңызы зор. Теңіздер мен мұхиттар үшін казіргі таңда ең үлкен мәселе - тіршілік үшін кауіпті мұнаймен ластану. 1954 жылы Лондон каласында теңіз тіршілік ортасын мұнай өнімдерімен ластанудан қоргау туралы халықаралық конференция болды. Мұнда бұл саладағы мемлекеттердің міндеттерін аныктайтын конвенция кабылданды. Кейінірек 1958 жылы Женевада: ашық теңіз туралы, территориялык теңіз жэне оған жакын аймақтар туралы, кон- тиненталдык шельф туралы, балық шаруашылыгы жэне теңіздің тірі ресурстарын коргау туралы тағы да торт кұжат кабылданды.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==