III. ВОЛЕЙБОЛ 3.1. Волейбол ойынының даму тарихына қысқаша түсінікеме. Волейбол (ағылшын volley ball, Volley - спорттық командалық ойын, спортшылар сетка арқылы қарсыластарының бағытына допты қол күшімен үрып лақтырады, яғни доп алаңшаға түсу керек немесе соққыдан ереже бүзылады. Ойында әр командада 6 адам болады (барлығы 12 адам, ереже бойыншаауыстыру шектеулі). Алаңша 9x18 м, ортадан сетка бөліп, тұрады (ерлер 2,43 биіктікте, әйел- дерге 2,24 биктікте), доп айналдыра өлшегенде 64-66 см, салмағы 260-280 г. Әрбір доп беру жеңісінде үпай қосылады; партия 25 үпай жинағанына дейін созылады, есеп 24-24 болса, 2 үпайға дейін уақыт беріледі. Ойын, бір команда үтқанға дейін 3 партияға жүргізіледі (уақыт шектеусіз). Халықаралық волейбол федерациясының шарты бойынша (ФИВБ) әлемдік жарыстар үшін бос зона кем дегенде қапталдағы сызықтан 5 м және алдыңғы сызықтан 8 м болуы тиіс. Ойынның бос кеңістікгі ойынның үстінен 12,5 м болады. Волейбол алғаш 1895ж. Америкада доппен қозғалыс ойындарының бір түрі ретінде пайда болды. Арықарай ол Азия елдерінде Жапо- ния, Қытай, Филиппин таралды, бірақ бүл елдерде волейбол ойы- ның ережесі өзгешелеу болды (командада 9 адам, орын ауыс- тырмай, партия есебі 22 дейін). Европада волейбол алғаш Чехосло- вакияда ойналды (1907ж.). волейболда ойын жағдайын тез ауыс- тыруға, қорғаныстан шабуылға және керсінше, жылдам ауысу сипатталды. Бүл ойыншылардан әртүрлі қозғалыстарды орындау- дағы талап етеді. Волейболда 5 негізгі әдіс болады: доп лақтыру, қабылдау, беру, шабуыл соққысы және бекініс қою. Доп лақтыру (подача). Ойын доп лақтырудан басталады. Волейболшылар доп лақтыруды шабуыл ретінде сирек қолданады. Техникалық әдістері былай: ойыншы беткі сызыққа және алаңша- ның ендік орын шетіне орналасады, допты лақтырып бір қолының соққысымен қарсылас жағына бағыттайды. Сипатына қарай доп лақтыруды күштік, көздеу және жоспарланған деп үшке бөлуге болады. Күштік доп лақтыру мақсаты қарсыластың доп қабыл- 202
RkJQdWJsaXNoZXIy MTExODQxMg==