Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

X 9-тарау. Халықаралық бизнестегі ұйымдастырушылық... □ 215 1970жылы сол кездері IBM EUROPE компаниясының персона ­ лы бойынша зерттеу департаментінің басшысы қызметін атқарған Геерт Хофстеде (Geert Hofstede) өте ауқымды мәдени аралық жо- баны жүзеге асырған болатын. Геерт үсынған сауалнамаға IBM компаниясы бөлімшелерінің дүниежүзіндегі 72 елінде орналасқан 100 мыңнан астам жүмысшылары қатысты. Сауалнама нәтижесі ретінде 1980 жылы үлттық мәдениетті олшеу және салыстыру үпіін 4 негізгі параметрлер негізделетін «Мәдениет әсері: еңбекке байланысты халықаралық ерекшеліктер» атты кітап жарық көрді. Аталмыш еңбекте үлттық мәдениетті өлшемдеу және салыстыру үшін голландиялық ғалым іскерлік мәдениетті 4 индекс бойынша сипаттайды: 1. «Билік дистанциясы» (PD) - ұйымдағы биліктің біртексіз таралу деңгейі. 2. «Анықталмағандықтан қашу» (UA) - қоғамның анықталмағандық жағдайда қауіп төнген жағдай деңгейін анықтайды. 3. «Индивидуализм» (IN) - бүл индекс дарашылдық- үйымшылдық шкаласымен беріледі. 4. «Маскулинизм» - ұлттық мәдениет өкілдерінің жоғары та- быс беделділік, жетістіктер маңызды екенін көрсетуі. Бұлардан сәл кешірек мына мазмүнды 5 параметр ұсынылды: «Қысқа және үзақ мерзімді бағыттылық немесе конфуциялық ди ­ намизм». Халықаралық менеджер үшін базалық және қүралдық құндылықтар бір елден келесі бір елге өткенде анық сезіледі. Батыстағы християндық мәдениет үшін Дж.Рокич 18 құндылықтар жүйесін ұсынады (23-кесте). 23-кесте - Дж. Рокич бойынша батыс қундылықтарыныц жүйесі Базалық құндылықтар Құралдық қүндылыктар Өмір сүру рахаты Жанұя қауіпсіздігі Мансапқа ұмтылу Ксң псйілділік Егде махаббат Қызықты омір Логикалық (қисындық) тізбек Козқарастардың кендігі Әлеуметтік сснім Қанағаттану Комсктесуге әрдайым дайын болу Ғашық болу