Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

200 □ Ұйымдастырушылық мінез-қүлық X ге бейім көшбасшылар (Н.Макиавеллидің жіктеуі бойынша көшбасшы-гүлкілер). Көшбасшының екінші (жоғарыда көрсетілгеннің) басқару- шылық аспектісі топ мүшелеріне деген көшбасшының психо- логиялық эсер етуі мен қарым-қатынасының дэрежесімен байланы- сты. Оның айрықша әрекеті кошбасшының мәртебесіне негізделеді. Бұл эсер ету механизмі ұқсастыру үрдісімен байланысты. Үқсастылық- бүл басқа адаммен, қауыммен немесе белгілі бір ролмен өзін саналы немесе санасыз түрде теңеу үрдісі. Үқсастылық үрдісіиде адам өзге адамның жеке тұлғалық қасиеттері мен тэртіптік мінездемесін анықтайды, оларды мінез-құлқы бойынша қолайлы әрекетте немесе мінез-құлықтың символикалық балама- лары арқылы жаңғыртады. Үқсастылық жаппай (көшбасшымен толық бірігу) немесе парциалдық (талғаулы түрде жүзеге асыры- лады) болуы мүмкін. Адам өзін саналы нсмесе аңдаусыз эрекет етуге тырысатын маңызды тұлғамен теңестіреді. Көшбасшының өзін кіммен ұқсастыруы үйымның қызметіне, басшы мен үжымньтң қарым-қатынасына эсерін тигізеді. Бұл жер- де екі түрлі нұсқаны сипаттауға болады: 1. Кешбасшы өзін жұмысшылар тобына теңейді. Бүндай ұқсастыру: көшбасшыда аффилиацияға (өзге ортада болу, осы ор- тада ескерулі жэне алғыр болу) мұқтаж болған жағдайда жэне өз мандатының иерархиялық шыцына жеткенін ұққан жағдайда пай- да болады. Үқсастырудың осындай типті көшбасшысы өз қалауын топтың ықтиярына қарай жүргізетін мәртебе мен билікті иеленеді, бірақ топ білігі оның билігі болып қалады. Ton алдындағы мін- деттемесі көиібасшыны белсенді етеді, және өзінен кейінгілерді командалық рухын, т.с.с. сезімдерді ұғынуға, топқа адалдыққа шақырады. 2. Көшбасшы өзін басқарушылар тобымен теңейді. Бұндай ұқсастыру көшбасшыда жеке даралық жетістіктері мотивация- сы жэне де билікке талпынысы жоғары болғанда пайда болады. Бүл жерде көшбасшы өз мандатының шарықтау шегінс жеткенін есептемейді. Басымдылық жеке табыспен сипаггалады. Осындай көшбасшы мандатының алдағы жоғарылау сатысы ретінде өзінің кошбасшылыгын топта жүзеге асырады және «жоғарыға» көтерілу жағдайында топтан оңай кете алады.