Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

198 О Үйымдастырушылық міиез-құлық X түжырымдама биліктегі қойылған мақсаттарға жету үшін нақты құралдарды қолдану мүмкіндігі мен қабілеттілігін сипат- тайды. Функционалдық тәсілді келісім, жалпы мақсаггарға, ұйымның ішкі қызығушылықтарына қол жеткізу және оларды жүзеге асыру функциясы ретінде қарастырылады. Еріктік түжырымдама үпіін берілген қызметгің басқа қатысупіылардың нақты немесе болжамды қарсы тұрулары бары- сында біріге іс атқарып, оны жүзеге асыру қабілеттерін анықтайды. Коммуникациялық түжырымдама аясында билікті субъек- тілердің бірлесе қызмет жасау нәтижесі ретінде қарас- тырады. Билік соңғы классикалық теорияларда әлеуметтік феномен ретінде емес, метафизикалық қағида ретінде қарастырылады. Билік әлеуметтік кеңістікте әр түрлі пікірлер айтылған. Билік жа- залаушы және жасампаз күш ретінде түсіндіріледі. Кез-келген ұйымды құрастыратын индивидтер берілген үйымда биліктік қарым-қатынастар арқылы жасалады. Соңғы классикалық те ­ ория көзқарас тұрғысынан үйымдағы билік барлық әлеуметтік кеңістікте бөлініп орналастырылған, биліктік қарым-қатынастар элементтерінің бірі ретінде қарастырылуы мүмкін. Кең таралған және кең қолданылған менеджмент бойынша, оқулықтар адамдардың мінез-қүлқына әеер ететін қабілет сияқты биліктің классикалықанықтамасы (М. X. Мескон, О. С. Виханский, Г. А. Саймон и др.) болып табылады. Ұйымдағы басқарушылық қарым-қатынас түрі персоналды басқару үғымында қандай ой жатқанына және таңдап алынған ұйымның бақылау жүйесіне бай- ланысты. Егер эсер ету үғымы ықпал ету секілді қарастырылса онда ұйымда нысандандырылған қарым-қатынас басым бола- ды. Басқарудың нысандандырылған қүрылымы жұмылдырылган қызметті орындайды, нақтыталаптармен қажетті бағынушы негізін- де ұйымдағы қызметкерлерді біріктіреді. Егер нысандандырылған құрылымның үйым мүшелері басқарушының еркіне бағынатын болса - автократиялық; персонал өндірістік үрдіске бағынатын болса - онда — технократиялық; қызметкерлер ұйымның мисси- ясы мен мақсатына жетудегі зиянға үйымдастырушылық тэртіпте бағынатын болса - бюрократиялық басқару болады.