Муханова, Г.К. Ұйымдастырушылық мінез-құлық

X 1-тарау. Ұйымдастырушылықмінез-құлық негіздері □ 193 байланыстырған О.Тиданың түжырымдамасын айтуға бола- ды. Яғни, көптеген ұйым мен көшбасшы арасындағы байланыс арқылы олардың басқа адамдарға эсер етуін аныктайды. Осыған орай О. Тид біріниііден, тек кейбір адамдар гана көшбасшы болуға қабілетті, екіншіден көптеген адамдар оларды біреу басқарғанын қалайды деп айтқан. Оның айтуынша, көшбасшының басты қасиеттерінің бірі ол: физикалық және эмоцианалдық тұрғыдан шыдамды болу, достық қарым-қатынысты қалыптастыру, басқалардың сеніміне кіру. Тиімді көшбасшы өз ойын тиімді жүзеге асырып, іс-эрекеттердің шегін біледі. Осыдан кейін бағынушылары көшбасшының тиімді жұмыс істегенін бағалайды. 2) Көшбасшылықты зерттеудегі мінез-қүлықтық тәсіл Мінез-қүлықтық (бихевиористік) тэсіл адамгершілік қарым- қатынас мектеп өкілдерінің зерттемелерімен тікелей байланы- сты. Бұл түжырымдамадан көшбасшылықтың тиімділігі «стиль» деген түсінік мағынасын ашып көрсететін оның мінез-құлқы мен тэртібінс негізделетінін байқауға болады. Осы зерттеудің эдістемелік негізін К.Левин қалыптастырды. Ол ұйымдастырылған бірнеше эксперименттік топтардағы 10 жастағы балалардың көшбасшылық феноменін зерттеуде олардың әр түрлі мінез-қүлықтың 3 стилін бөліп көрсетеді: либералдық, авторитарлық, демократиялық (аралық). Ол авторитарлық стиль- де көшбасшы либералдық, демократиялық стильге қарағанда, тиімді қызмет атқарады деп айтқан. Сонымен қатар, бұл типтегі көшбасшы өзінің бағынушыларын төменгі деңгейде ынталанды- рады, өз бетімен қабылданған шешімдердің аз болуы, топпен бір- лесіп ойланудың, абыржудың және топ мүшелерінің тәртібіндегі басқыншылықтың болмауы секілді сипатқа ие. Тағы да К.Левин демократиялық стильге қарағанда, аталған стильде жүмыс сапасы элдеқайда темен болады деген. Көрсетілген зерттеме ұйымдағы оңтайлы басшылық стилін іздеп барлауға бастама жасайды. Бүл тэсіл Огайо штатының университеті мамандарының (Д. МакГрегор и Р. Лайкерт) еңбектерінде айқын меңгерілген, тағы да қызметкерлер және өндірістің қызығушылықтарына бағдарлану сияқты екі түрлі тиімділіктің белгілері негізіндегі Р.Блэйк, 13-3/56-14