Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

2. Тәуекел-менеджменттің негіздері 53 гі объектіге эсер ететін оның нәтижелері арасында тэуекелді өте тез жүзеге асыру табылады, себебі нэтижесінде потенциалды тиімділігі мен дайындығына қарамастан, көптеген белсенді меха- низмдер мен құралдар іске қосылмайды. Мұндай сценарий бойын- ша көптеген табиғи және техногенді тэуекелдерде, қор нарығының нарықтың тәуекелдігінде мэселелер туындайды, ал олардан жа- нама байланыстар арқылы банктік тэуекелдерде де, оған жарқын мысал етіп 2011 жылдағы Жапониядағы (Фукусима) жер сілкінісі мен атом станциясындағы апатты айтуға болады. Шок ретінде тэуекелдің осы түсінігімен жасырынған тэуекел- дер ретінде аныкталатын осы категорияның тағы бір түрі бай- ланысты, онда олар қоршаған ортаның аса жоғары белгісіздігі жағдайында көрінеді, онда қалыптасқан тэуекелдің түрі, мерзімі жэне қарқындылығы уақытылы болмайды немесе мүлдем көрін- бейді жэне теңдеспейді. Бұл тэуекел-менеджменттің құралдары мен ерекшеленген ар- найы эдістемелерін уақытылы жэне тиімді қолдануға мүмкіндік бермейді. Банктік тәуекел-менеджмент үшін шоктың мұндай түрі инсай- дерлік келісім-шарттарда жэне агрессивті техникалық микс-ме- неджментте мүмкін. Тэуекелдің жалпы түжырымдамасында жоғарыда сипат- талғандай болып бөлінеді: шынайы тэуекел, мүмкіндік, тәуе- кел-мүмкіндік жэне шоктар. Аталған түсінік эртүрлі тэуекел-ме- неджмент мектептерінде ішінара қолданылады. Тәуекелдің салдары жағымсыз (шынайы тәуекелдер), сондай-ақ жағымды (мүмкіндік) болуы мүмкін. Жеке бір экономикалық мектептер- де спекулятивті тэуекелдер дейтіндерде қолданылады, көріну нэтижелері жағымды немесе жағымсыз (тэуекел-мүмкіндіктер) болуы мүмкін, жіктемелік белгісінде көріну деңгейі толықтай болуын, сондай-ақ апатты тэуекелдер жэне кешенді тэуекелдер (шоктар) болжанады. Тэуекел — менеджментте түсініктерді жіктеу тэуекел-менед- жмент стратегиясының жасалуына сэйкес тэуекелдердің түрлері мен типтерін сипаттау үшін маңызды.