Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

52 Тәуекел-менеджмент Банктік тәуекел-менеджментте қазіргі кезде бөлінеді: несие нарығы параметрлерінің динамикасы жағдайында пайыздық маржаның өзгерістерімен байланысты пайыздық тәуе- кел-мүмкіндік; несие ресурстарын жұмылдыру және орналастыру жүзеге асырылатын валюта нарығындағы валюта курсының өзгерістеріне негізделген валюталық тәуекел-мүмкіндік; банктің пассивті және активті операцияларында қолда- нылатын құнды қағаздардың нарықтық белгіленуіне немесе табы- стың өзгерістеріне негізделген қор нарығының екі тәуекел-мүм- кіндігі. Саңғы уақытта тәуекел-менеджмент терминологиясын тал- дауда қарқындату және әртараптандыру тенденциясы байқалады, ол әсіресе кей кездері тағы бір «шок» - түсінігінің жариялымын- дарында (әрине, жанама және үстіртін) кездеседі. Алғашқы оның пайда болуы 1998 жылғы банктік жүйедегі дағдарыспен байланы ­ сты. Бұл ретте ол дәлелденбеген және жіктелмеген болатын, тек жалпы алғанда шоктар тәуекелге, қауіптерге, мәселелерге, шығын- дарға қарағанда күрделірек. Шоктар ең ақырғы, ең мәселелі, ең қауіпті, ең келеңсіз тәуе- келдің пайда болуымен түсіндіріледі. Бұл апатты немесе техноген- ді қирауда объектінің абсолютті физикалық жойылуы, эпидемияда, апатта, адамдардың қырылуы, кәсіпкерлердің толықтай ойсырауы, несиелер мен инвестициялардың жоғалуы, т.б. Дүлей апатты шокқа жатқызамыз, себебі олар індеттер, ауыру- лар, әлеуметтік күйзеліспен келетін қаржылық шығындармен жиі толықтырылады. Банк қызметінде толықтай несие тәуекелділігі, яғни шок, ол қарыз алушының қашуында, кепілдің жойылуында, кепілгердің қазасында, сақтандыру ұйымдарының күйреуінде, заңдық ин- фрақүрылымындағы өзгерістерде, саяси және әлеуметтік күйзелі- стерде, және басқа да несие үрдістерімен өзара байланысты тіке- лей және жанама мәселелерде айтарлықтай күшейеді. Шок түсінігімен атқарымды және тиімді тәуекел-менеджмент- ке маызды болып тәуекелді қалыптастыратын қоршаған ортаның факторларын белсендірумен және уақыт аралығы қысқа кезде- , , J4 ч