Кишибекова, Г.К. Тәуекел-менеджмент

22 Тәуекел-мснеджмент • жинақталған тәуекел; • ағымдағы тәуекел; • аяқталған тәуекел; • жүзеге асқан тәуекел. Тәуекелдерді басқаруда ғылыми-әдістемелік қағидалар топ- талған белгі ретінде, тәуекелдерді белгілей отырып, сандық не- месе сапалық басқару, жеке, арнайы, әмбебаи, жүйелі, және де рәсімделген (экономико-математикалық әдіс) және рәсімделмеген (сарапшы тәуекел) қарасгырылады. Мінез қарым-қатынас факторы екенін ескерсек, тәуекел нәги- жесі көп нәрсеге байланысты, жиі ерекше жағдайлар және пара- метрлерге, кешенді тәсілдегі келешекке қажетті тәуекелдерді жік- теудегі сұраныс, жағдай мен қарым-қатынасты анықтау. Бұндай жағдайда тәуекелдерді: параметр бойынша мінез тәуекелдері, ор- таға байланысты, оларды қалыптастыратын басқару, сапа, басқа- ру жеткіліктілігі, өмірлік цикл тәуекелдерінің қадамы бойынша жіктеуге болады (нәтижеге жақын, анықталған). Гіараметрлік емес тәуекелдер қосымша сод шартгар бойынша белгілене алады. Тәуекелдерді жіктеуде өте танымал және негізінен дәстүрлі тәсілдердің кеңінене таралуы болып табылады. Осы белгі бойынша тәуекелдер жекелей, топпен, сызықтық, каскадты, кең, жаһандық, мүмкін тіпті жеке немесе құрылымдық, сондай ақ корпоративтік, өнеркәсіптік, аймақтық, әлемдік (үлттық), мемлекетаралық, конти- ненттік, ендік нысандар сияқты жіктеледі. Жағдай түрғысы, функционалдық, ал кей кезде тәуекелдерді басқару нысандарының өміршендігіне, механизм белгілері, қамту тәуекелдің пайда болуындағы кемтікті толтырудағы тәуекел жік- теулері өте маңызды болып табылады. Тәуекелді басқарудағы бұл тәуекелді жіктеудегі белгілердің өте маңыздылығы сондай бірне- ше бағытты нақтылауға талап етілді. Негізінде белгілердің кемті- гін жабуда (қамтамасыз ету) тәуекелдер мынандай топтарда және түрлерде қалыптасады: — тәуекелдерді қамтамасыз ету көздері саласы бойынша: ішкі көздер (қорлар, кінәліні іздеу, корпоративтік жауапкершілік және т.б.), ішкі қоршаған орта - серіктестер, уағдаласушы тарартар (кепілдіктер, салымдар, айып пұлдар, өсімдер және т.б.), келісім- "2Г 4 '-«-Д ■'■С ’ ’