Аманова Г.Д. Басқару есебі

- басқа да өндірістік емес шығындар. г) негізгі және үстеме шығыстар. Өзінің максаты бойынша шығындар мынадай шығыстарға бөлінеді: - негізгі шығыс. Мұнда пайдаланылуы өнімді шығарумен (қызмет көрсетумен) байланысты ресурстардың барлығы жатады (шикізат псн негізгі материалдар, сатып алынатын жартылай фабрикаттар, ондірістік гіерсоналдың есептемелерімен бірге негізгі және қосымша жалақылары); - өнімнің (жұмыстар мен кызметтердің) өзіндік күнына кіргізілген шығындардың құрамы мен сыныптамасын қалыптастыру бойынша үстеме шығыстар - бүл бірнеше жалпы сипаттамасы бар, өндірісті басқарумен және қызмст көрсстумен байланысты іпығыстар. д) өндірістік жәнс өндірістік емес (кезең шығындары) шығындар. Қазақстан Республикасының ҚЕҮС және ҚЕХС сәйкес, шығарылған өнімді бағалау есебі үшін өнімнің өзіндік қүнына тск қана өндірістік * шығындар кіруі тиіс. Осыған сәйкес, басқарушылық есепте піығындар: а) өзіндік құнға кіретін (өндірістік); б) өндірістен тыс (кезең шығындары) деп сыныпталады. Өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындар нсмссс өндірістік шығындар - бүл заттанған шығындар, оларды хаттап, түгеидеуге болады. Кәсіпорындарда ҚЕХС «Қорлар» және ҚР ҚЕ¥С өндіріс шығындарының келесі түрлерінен құралады: а) тура материалдық шығындар; б) еңбекақыға жұмсалатын тура шығындар; с) еңбекақыға есептелген әлеуметтік салықтар; д) жалпыондірістік үсгемс шығыстар [13,15]. Басқарушылық есепте өнімнің өзіндік құнына кіретін шығындарды (өндірістік) сыйымды қор шығындары дегі атайды, өйткені олар шығарылған өнімнің ағымдағы сатылатын бөліктері мен дайын өнім қоры арасында бөлінеді. Оларды қалыптастыруға жұмсалатын шыгындар - кіріс шығындар деп аталады және фирманың болашақтағы есептік кезеңдерде пайда әкелетін активтсрі болып табылады. Өнімсіз шығындар (кезен шығыстары) - бүл түгендеуге (инвентаризациялауға) болмайтын шығындар. Олардың көлемі өндіріс көлеміне смсс, кезеннің кызметіне байланысты болады. ҚЕХС бойынша бұл шығыстар өндірілген онімнің өзіндік құнына (аяқталмаған өндіріс), демек, кәсіпорынның өндірістік қорларын 33