Аманова Г.Д. Басқару есебі

компания ішінде басқа құрылымдық бөлімшелерге «сатады». Орталыктар бір-бірімен есептесетін баға трансферттік деп аталады. Бұл жағдайда трансферттік бағалар компания іпіінде нарықтық баға функциясын орындайды. Кейбір шетелдік компанияларда қаржы бөлімдері пайда орталықтарының дебиторлық берешегі есебін жүргізу үшін, өңделген шоттар сомасы және есепке алынған дебиторлар саны негізінде ақы алады. Трансферттік бағалар компания кірісін өзгсртс алмайды, олар тек кана басқарушылық бақылаудың күралдары болып табылады. Трансферттік бағалар жауапкерпіілік орталықтары арасындағы ішкі өзара есептер кезінде қалыптасады [16]. Өздерінің барлық басымдықтарына қарамастан, пайда орталықтары оларға бөлінген инвестицияларды орынсыз пайдалануға мүдделі емес. Инвестиция орталықтарының басшылары барлық жоғарыда аталған жауапкершілік орталыктарымен салыстырғанда басқаруда ең жоғары өкілеттіктерге ие, қабылдайтын піешімдері үшін өте жоғары жапуапкершілік алады. Атап айтканда, оларға өздерінің дербес инвестициялық шешімдсрін кабылдау, яғни кәсіпорын әкімшілігі бөлген каражатты жеке жобалар бойынша белу күқығы берілген. Үйымды жауапкершілік орталықтарына бөлу және оларды нарықтағы саралауды кәсіпорынның үйымдастырушылық қүрылымы деп атайды. Кәсіпорынды баскарушылық есебінің жүйесі үйымдастырушылық кұрылымды кұруға байланысты. Әкімшілік кай сегментке кандай өкілеттілік беруді, орындаушылар арасында жауапкершілікті қалай бөлуді, ұйымды баскарудың иерархиялык кұрылымы кандай болу керектігін шешеді, баскаша айтқанда, кәсіпорынның ұйымдастырушылык Құрылымын белгілейді. Демек, кәсіпорынның ұйымдастырушылық кұрылымын, өндірістік кызмет барысында туындайтын міндеттерді шешу бойынша функцияларды өзара бөлуді көздейтін, сөйтіп жалпы кәсіпорын алдында түрған мақсаттарға тиімді кол жеткізуді қамтамасыз сту үшін, кәсіпорынның жекелеген құрылымдык белімшелерге жэне қызмсттерге (жауапкершілік орталыктары) бөлінуі ретінде анықтауға болады. Экономикалык әдебиетте үйымдастырушылық қүрылымның басқа да түсіндірмссі кездеседі - бұл ұйымның ішіндегі жауапкершілік жолдарының жиынтығы, олардың әрқайсысы 16