Аманова Г.Д. Басқару есебі

Шығындар орталығы өте үлкен (зауыт немесе ірі фирма әкімшілігі) және шағын да болуы мүмкін (жұмыс орны). Демек, ірі орталықтар бірнеше кішкене орталықтардан тұруы мүмкін. Шығындар орталықтарының кәсіпорыннан кәсіпорынға галдап тексеру деңгейі әртүрлі және жауапкершілік орталығына бекітілген, шығындарды бақылау жөніндегі менеджер алдына басшылықтың қойған мақсаттары мен міндеттеріне байланысты болады. Негізінде, шығындар орталығының көлсмі неғұрлым үлкен болса, соғүрлым жауапкершілік деңгейі жоғары. Кірістер орталығы - бүл менеджері кіріс алуға жауапты, бірақ шығындар үшін жауап бермейтін жауапкершілік орталығы. Оған мысал - сауда ұйымының жабдықтау бөлімі, көтермс сату бөлімі, баспадағы тарату бөлімі, т.б. Мүндай бөлімшелер басшыларының қызметі, негізі олар тапқан кіріс негізінде бағаланады, сондықтан мұндай жағдайда басқарушылық қызметтің міндеті жауапкершілік орталығы қызметінің нәтижелерін шығу кезінде тіркеу болып табылады. Алайда, бұл болімшеде шығыстар жоқ екендігін білдірмейді. Кез- келген кірістср орталығы, гіпті шағыны да, шығын жұмсайды. Басқарушылық есепте ол үйым экімшілігі кандай да бір себептермен менеджерге оның бөлімшесі үшін жауапкершілік жүктемеу туралы иіешім қабылдағандықтан, кірістср орталығы болып белгіленеді. Кірістер орталығының, сонымен катар, шығындар орталығының да басшылары қаржылық емес мақсаттарға қол жеткізуге жауап бере алады, мысалы, олардың фирмасы сату бойынша бірінші немесе екінші позицияға ие нарықта ғана бәсекелссгік ету мүмкіндігін қамтамасыз етуге жауап бере алады. Алайда, бәскелестік күресте суырылып іпығу үшін, кәсіпорынға шығындарын басқару жеткіліксіз - ол пайда табуы тиіс, ал пайда шығындар мен кірістер орталықтарынын менеджерлерінің максаты болып табылады. Сондыктан, нарықтық экономикасы дамыған елдердегі кәсіпорындарда пайда және инвсстициялар орталықтары өте жиі кездеседі. Кірістер орталығы - бүл басшысы өз бөлімшесінің кірісімен қатар шығындарына да бірдей жауп беретін сегмент. Кірістер орталығының менеджері пайдаланылатын ресурстар саны және болжамдалып отырған пайда көлемі бойынша шешім қабылдайды. Мүндай жауапкершілік орталығы қызметін бағалау критерийіне алынған пайда көлемі жатады. Сондыктан да басқарушылық есеп 14