Аманова Г.Д. Басқару есебі

-табыс орталығы; - инвсстициялар орталығы. Бұл сыныптама негізінде олардың басшыларының қаржылық жаупкершілігі критерий і жатыр, ал бұл критерий басшылардың берген окілеттіктерінің көлемімеи және оларға жүктелген жауапкершіліктің толықтығымен белгіленеді. Мәселені қарау кәсіпорынның шығындар орталығы сияқты сегментінен басталады. Оның басшысы сң төмсн баскарушылық өкілеттіктерге ие болса, соншалыкты алынған нәтиже үшін аз жауаикершілікті болады. Ол тек кана жүмсалған шығындарға ғана жауап береді. Басқарушылық есеп жүйесі бұл жағдайда тек кана жауапкершілік орталығына кірсрде шығындарды өлшеуге және тіркеуге ғана бағытталған. Жауапкершілік орталығы қызметінің нәтижелері (өндірілгеи өнім, корсетілген қызмет, орындалған жүмыстар көлемі) есепке алынбайды және көптегсн жағдайларда оларды өлшсу мүмкін смсс иемесе өлшеудің керегі жоқ. Басқаша айтқанда, шығындар орталығы деген өндірістік ресурстар шығындарын бақылау, байқау және басқару максатында өндіріс шығындарын нормалау, жоспарлау және ссебін жүргізуді ұйымдастыру мүмкіндігі бар кәсіпорынның құрылымдык бөлімшесі. Өнеркәсіптік өндіріс жағдайында қүрылымдык бөлімшені шығындар орталығы ретінде белгілеу ксзіндс төмендегідей сәттерді ескеру ұсынылады: кәсіпорын басшылығына шығындарды жоспарлау мен бақылауда комек көрсететін мастер немесе бөлім бастығы баскаратын әрбір шығындар орталығы жеке жауапкершілік саласы болуы тиіс; шығындар орталығы біртекті сипаттағы шығындарды камтамасыз ететін шамамен бір түстес машиналарды және жұмыс орындарын біріктіруі қажет. Бүл сол шығындар орталығының шамасына жәнс шығын жұмсаушылар бойынша шығыстарды белу базасын таңдауға ыкпал ететін факторлардың жиынтығын анықтауды жеңілдетеді; - өидірістік учаскелердегі шығындардың шамасын анықтайтын нсгізгі фактор - ол өндірістік куаттарды жүктеу болғандықтан, ол көбінесе шығындар орталығында болу базасы ретінде таңдалады; - шығындардың барлығы олардың түрі бойынша еш қиындықсыз шығындар орталығына есептен шығарылады. Кәсіпорынды мұндай орталықтарға бөлуді терендеткен сайын бірнсше шығын орталыктарына қатысты жалпы болып табылатын шығыстардың үлесі артады, бүл оларды бөлу қажеттілігін туындатады. 13